آسیب شناسی مطالعه به انضمام 6 تکنیک فوق العاده کاربردی جهت پیشگیری از حواسپرتی (دانش آموزان، دانشجویان و مشاوران)

بسیاری از دانش‌آموزان عادت دارند که کلمات را هنگام مطالعه بلند بلند یا به صورت آرام و زیر لب تکرار کنند. این کار معمولا در دانش آموزانی که تمرکز حواس پایینی دارند شایع تر است و سعی میکنند از طریق بلند خواندن حواس خود را جمع کنند.

هر چند این کار به دلیل ورود اطلاعات از دو مجرای حسی یعنی بینایی و شنوایی باعث تمرکز بیش‌تر می‌شود اما معایبی دارد که در زیر به آنها اشاره میشود:

1. بلندخوانی میزان مصرف انرژی را به شدت افزایش میدهد و حدودا بعد از گذشت 30 الی 40 دقیقه خسته شده و بازده مطالعه‌تان پایین می‌آید. اگر این کار را به صورت یک عادت تکرار کنید ساعت مطالعه‌ی مفید شما به علت خستگی زودهنگام به شدت کم میشود.
2. بلندخوانی سرعت مطالعه تان را کاهش میدهد. در بلندخوانی سه عمل انجام می‌شود، ابتدا کلمات را می‌بینید و بعد آنها را تلفظ می‌کنید و در نهایت می‌شنوید. عدم تطابق سرعت این سه عمل باعث کاهش سرعت مطالعه می‌شود.

سرعت مطالعه در این روش حدودا 250 تا 300 کلمه در دقیقه است ولی در صامت‌خوانی سرعت مطالعه حدودا سه برابر بلندخوانی است.

3. بلندخوانی نیاز به مکانی خاص دارد، چون صدای شما باعث آزار و مزاحمت برای دیگران میشود.
4. بلندخوانی به علت ایجاد سر و صدا باعث تحریک اعصاب و خستگی شما می‌شود.
5. بلندخوانی مداوم و طولانی مدت به تارهای صوتی تان آسیب می‌رساند.

* نکته مهم: ناگفته نماند که بلند خوانی در برخی مواقع نه تنها آسیب رسان نیست بلکه بسیار کمک کننده هم هست!

فایده بلندخوانی زمانی است که نمی‌توانید تمرکز کنید و با بلندخوانی به افزایش تمرکز خود کمک می‌کنید.مانند زمانی که در محیط اطرافتان سر و صدای زیادی وجود داشته باشد. یا گاهی برای یادگیری مطلبی مهم یا سخت میتوانید این کار را انجام دهید. ولی باید دقت کنید که این روش به نوعی عادت تبدیل نشود.

روشهای مبارزه با این آفت:

1. ممکن است روش مطالعه تان غیرمطلوب باشد. روش مطالعه صحیح را یاد بگیرید.
2. برای رهایی از حواسپرتی، تمرینهای افزایش تمرکز حواس و مقابله با پرش حواس را یاد بگیرید.
3. هنگام مطالعه یک مداد یا خودکار بین لبهای خود قرار دهید تا به مرور این عادت رفع شود.
4. میتوانید درس خواندن در کتابخانه را امتحان کنید.
5. روشهای مطالعه چشمی و تمرینهای افزایش میدان دید چشم را فراگرفته و انجام دهید.

وسواس و دوباره خوانی غیر ضروری

بعضی از دانش آموزان پس از خواندن یک مطلب دچار تردید میشوند که آیا آن را خوب فهمیده اند یا نه؟ یا تصور میکنند مطالب خوانده شده را فراموش کرده اند. به خاطر همین تردید بارها همان مطلب را میخوانند. این در حالی است که در اکثر موارد پس از مطالعه مجدد به نتیجه میرسند که مطالب را فهمیده اند و یا فراموش نکرده اند، اما بر طبق عادت این کار را انجام میدهند. این دوباره خوانی ها فقط برای برطرف کردن نگرانی های ناشی از وسواس است و کمکی به سواد فرد نمیکند!

این دانش آموزان برای یادگیری مطلبی کوتاه، زمان بسیار زیادی را تلف میکنند و در نتیجه سرعت و بازدهی مطالعه آنها به شدت پایین می آید. به بیان دیگر یکی از نتایج وسواس در مطالعه کندخوانی است.

دانش آموزانی که دچار وسواس در مطالعه هستند مدام به خود می گویند که تا این صفحه را یاد نگیرم سراغ صفحه بعدی نخواهم رفت.

آنها می خواهند فرآیند مطالعه و یادگیری را یکباره انجام دهند در حالی که مطالعه دارای فرآیند قدم به قدم است و در یک مرحله انجام نمیشود. باید بپذیرید که نمی توان فرآیند مطالعه را در یک مرحله انجام داد. بخشی از یادگیری با مرور و حل سوالات تشریحی یا تستی صورت میگیرد.

وسواس در مطالعه معایبی دارد که عبارتند از:

1. اتلاف وقت
2. خستگی ذهن و بی حوصلگی
3. بی علاقگی به مطالعه
4. حواس پرتی و عدم تمرکز هنگام مطالعه

راه های مقابله با این آفت:

1. در اولین قدم باید بپذیرید که دچار وسواس در مطالعه هستید و دچار یک رفتار ناکارآمد و غلط است. سپس تصمیم بگیرید که یکبار برای همیشه این مشکل را حل کنید و از وسواس مطالعاتی خلاص شوید.
2. یک کاغذ سفید بالای صفحه کتاب و روی سطرهایی که خوانده اید قرار دهید تا آنها را نبینید. سپس به خواندن ادامه دهید. ممکن است بخواهید برگردید و دوباره خوانی انجام دهید، باید کمی خودتان را کنترل کنید و با این کشش درونیتان مقابله کنید تا به مرور این عادت شما به حداقل ممکن برسد.
3. در انتهای مطالعه با حل سوال خود را محک بزنید. اگر مشاهده کردید که سوالات را به خوبی پاسخ میدهید پس جایی برای نگرانی وجود ندارد.
4. در هر قسمت از مطلب مورد مطالعه نکات و قسمت های اصلی و کلیدی را تشخیص داده و آن ها را علامتگذاری کرده و مشخص کنید.
5. به جای اینکه برای مطالعه یک یا دو صفحه، ساعت ها وقت بگذارید مرور های مکرر و منظم را در برنامه ی مطالعاتی روزانه، هفتگی یا ماهیانه خود قرار دهید.
6. قبل از شروع مطالعه مشخص کنید که قصد دارید چند دقیقه و چند صفحه مطالعه کنید.
7. خلاصه نویسی و یادداشت برداری کنید. این کار باعث می شود با دقت و تمرکز بیشتری مطالعه کنید و به دنبال یافتن مهم ترین قسمت های مطلب مورد مطالعه باشید.
8. اگر همه راههای بالا را امتحان کردید اما وسواس شما با شدت قبل ادامه پیدا کرد، حتما به یک روانشناس باتجربه مراجعه کنید تا به شما در درمان وسواستان کمک کند.

* یک نکته بسیار مهم:

عدم یادگیری را با وسواس در مطالعه اشتباه نگیرید. در وسواس مطالعاتی فرد با وجود یادگیری، دچار یک درگیری ذهنی است و مدام احساس می کند که به مطالعه مجدد و بازگشت احتیاج دارد. در غیر این صورت اگر واقعا مطالب را یاد نگرفته اید باید به دنبال علت باشید. این مسئله ( عدم یادگیری)معمولا با اصلاح روش مطالعه، بهبود پیدا خواهد کرد. پس به دنبال یادگیری روش صحیح و اصولی مطالعه باشید.