فصل اول: مفاهیم کلیدی

شهر

در تعریفی جامع ”شهر“ اجتماعی است با تعداد و تراکم معین و متناسب جمعیت، با بافت و ساختار کالبدی یکپارچه و به‌هم‌پیوسته اعم از محلات، کوی­ها و یا مناطق مسکونی، فضاهای فرهنگی، بازرگانی، تولیدی، ادای، ارتباطی، کشاورزی و نظایر آن‌ها که اکثریت ساکن شاغل دائمی در مشاغل غیر کشاورزی به کار اشتغال داشته و براثر تمرکز تولید و خدمات فرامحلی، کانون سیاسی ـ اجتماعی، فرهنگی، اداری، مواصلاتی و مرکز مبادلات اقتصادی و تأمین نیازهای حوزه جذب و نفوذ فضای پیرامون خود نیز است (هاتفی، 1390).

برنامه­ریزی شهری

عبارت است از ایجاد محیطی آرام‌تر، بهتر و آسان‌تر و مؤثرتر برای ساکنان که با توجه به شرایط اقتصادی‌ـ اجتماعی، فرهنگی، اقلیمی و طبیعی در قالب دوره­های مختلف در قالب اقدامات عملی بتوان شرایط مطلوب زندگی و اشتغال و سایر نیازها را برآورده ساخت. یعنی ساماندهی کالبدی ـ فضایی شهر. از طرفی دیگر، برنامه­ریزی شهری عبارت است از تأمین رفاه و آسایش شهرنشینان از طریق ایجاد محیطی بهتر، مساعدتر، سالم­تر، آسان‌تر، مؤثرتر و دل‌پذیرتر. برنامه­ریزی شهری یک فعالیت زنده و پویا است و علت پویایی­اش آن است که شهر مانند یک موجود زنده است. به‌مانند یک سیستم عمل می‌نماید که طیف وسیعی از فعالیت‌ها (تمام زندگی شهری)، عملکردهای شهری را پوشش می‌دهد (هاتفی، 1390).

مراکز مهم^[1]

مراکز مهم مراکزی هستند که انهدام کل یا قسمتی از آن‌ها، موجب بروز آسیب و صدمات محدود در نظام سیاسی، هدایت کنترل و فرماندهی و تولیدی و اقتصادی، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تأثیرگذاری محلی در کشور گردد.

مراکز حساس^[2]

مراکزی هستند که انهدام کل یا قسمتی از آن‌ها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات قابل‌توجه در نظام سیاسی، هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدی و اقتصادی، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تأثیرگذاری منطقه­ای در کشور گردد.

مراکز حیاتی^[3]

مراکزی هستند که انهدام کل یا قسمتی از آن‌ها، موجب بروز بحران، آسیب و صدمات قابل‌توجه در نظام سیاسی، هدایت، کنترل و فرماندهی، تولیدی و اقتصادی، پشتیبانی، ارتباطی و مواصلاتی، اجتماعی، دفاعی با سطح تأثیرگذاری منطقه­ای در کشور گردد (کمیته تخصصی تدوین مقررات ملی ساختمان، 1388).

پدافند^[4]

ازنظر واژه­شناسی، واژه ”پدافند“ از دو جزء ”پد“ و ”افند“ تشکیل شده است. در فرهنگ و ادب فارسی ”پاد“ یا ”پد“ پیشوندی است که به معانی ”ضد، متضاد، پی و دنبال“ بوده و هرگاه قبل از واژه­ای قرار گیرد معنای آن را معکوس می‌نماید. واژه ”افند“ نیز به مفهوم ”جنگ، جدال، پیکار و دشمنی“ است (دهخدا، 1351). پدافند در معنای لغوی مترادف با دفاع است، دفاع نیز بر دو قسم است، دفاع عامل و غیرعامل.

پدافند عامل^[5]

پدافند عامل، شامل تمامی طرح­ریزی­ها و اقدامات پدافندی است که مستلزم به‌کارگیری سلاح و تجهیزات جنگی است. بر اساس قانون، این اقدام وظیفه ذاتی نیروهای مسلح است.

پدافند غیرعامل^[6]

دفاع عامل مبتنی بر فعالیت نیروهای مسلح و متکی بر تسلیحات و تجهیزات نظامی است. چنین دفاعی بر عهده نیروهای نظامی است. هرچند درصورتی‌که کشور در معرض تجاوزی قرار بگیرد، مردم هم در قالب نیروهای بسیج می‌توانند به کمک نظامیان بیایند. در ادامه به تعدادی از تعاریف ارائه‌شده درباره پدافند غیرعامل اشاره می‌گردد.

پدافند غیرعامل یا پدافند غیرمسلحانه، شامل تمامی طرح­ریزی­ها و اقداماتی است که موجب کاهش آسیب­پذیری­ها، افزایش پایداری ملی و تداوم فعالیت دستگاه­های نظامی در مقابل تهدیدات خارجی گردیده و مستلزم به‌کارگیری سلاح نیست (سازمان پدافند غیرعامل، 1385).

هدف از پدافند غیرعامل، استمرار فعالیت‌های زیربنایی، تأمین نیازهای حیاتی، تداوم خدمت­رسانی عمومی و تسهیل اداره کشور در شرایط تهدید و بحران تجاوز خارجی و حفظ بنیه دفاعی علی­رغم حملات خصمانه و مخرب دشمن از طریق طرح‌های پدافند غیرعامل و کاستن آسیب­پذیری مستحدثات و تجهیزات حیاتی و حساس کشور است (سازمان پدافند غیرعامل، 1386).

طبق مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام، پدافند غیرعامل عبارت است از مجموعه اقدامات غیرمسلحانه که موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب­پذیر، تداوم فعالیت‌های ضروری، ارتقای پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می‌گردد (مجمع تشخیص مصلحت نظام، 1386).

در ردیف (ب) ماده (1) آیین­نامه اجرایی بند (11) ماده (22) قانون برنامه چهارم توسعه تعریف پدافند غیرعامل بدین شرح ارائه شده است: مجموعه اقدامات غیرمسلحانه­ای که موجب کاهش آسیب­پذیری نیروی انسانی، ساختمان‌ها و تأسیسات، تجهیزات و شریان‌های کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن و یا کاهش مخاطرات ناشی از سوانح غیرطبیعی می‌گردد، پدافند غیرعامل نامیده می‌شود (ریاست جمهوری، 1384).

تمایز اصلی ”پدافند عامل“ از ”پدافند غیرعامل“ تأکید بر عملیات نظامی و ”پاسخ به آتش با آتشی قوی­تر و کوبنده­تر“ در دفاع عامل است. درحالی‌که ”توسعه قدرت نظامی و داشتن موضع قوی­تر نسبت به مهاجمان احتمالی“ استراتژی کلانی است که هم در روش‌های تهاجمی و هم در روش‌های تدافعی دارای کاربردهای گسترده و درعین‌حال مشابه ولی با نتایج متفاوت است (زرگر، 1387).

در منابع نظامی عمدتاً پدافند غیرعامل مشتمل بر هفت اصل به شرح زیر است:

1. استتار: کاهش یا حذف امکان کشف و شناسایی امکانات خودی از طریق همرنگ و هم‌شکل شدن با محیط.
2. اختفاء: استفاده از عوارض زمین به‌منظور استتار.
3. پوشش: پنهان­سازی و محافظت از امکانات خودی در برابر دید دشمن.
4. فریب: اقدامات طراحی‌شده‌ای که موجب گمراهی شدن دشمن گردد.
5. تفرقه و پراکندگی: پخش نمودن و تمرکززدایی امکانات به‌منظور کاهش
   آسیب­پذیری در برابر حملات دشمن.
6. مقاوم­سازی و استحکامات: هرگونه ایجاد حفاظ­های مقاوم در برابر اصابت مستقیم سلاح‌هایی دشمن.
7. اعلام‌خطر: هشداری که برای آمادگی در برابر حمله دشمن اعلام می‌شود (داعی­نژاد، 1385).

استتار و اختفا^[7]

فن و هنری است که با استفاده از وسایل طبیعی یا مصنوعی، امکان کشف و شناسایی نیروها، تجهیزات و تأسیسات را از دیده­بانی، تجسس و عکس‌برداری دشمن تقلیل داده و یا مخفی داشته و حفاظت نماید. مفهوم کلی استتار همرنگ و هم‌شکل کردن تأسیسات، تجهیزات و نیروها با محیط اطراف است. اختفاء، حفاظت در برابر دید دشمن را تأمین می‌نماید و استتار امکان کشف یا شناسایی نیروها، تجهیزات و تأسیسات و فعالیت‌ها را تقلیل می‌دهد.

پوشش^[8]

پوشش، پنهان­سازی و حفاظت تأسیسات، تجهیزات، تسلیحات، نیروی انسانی در برابر دید و تیر دشمن است.

پراکندگی^[9]

گسترش، باز و پخش نمودن و تمرکززدایی نیروها، تجهیزات، تأسیسات یا فعالیت‌های خودی به‌منظور تقلیل آسیب­پذیری آن‌ها در مقابل عملیات دشمن به‌طوری‌که مجموعه­ای از آن‌ها هدف واحدی را تشکیل دهند.

تفرقه و جابجایی^[10]

جداسازی، گسترش افراد، تجهیزات و فعالیت‌های خودی از محل استقرار اصلی به محلی دیگر به‌منظور تقلیل آسیب­پذیری، کاهش خسارات و تلفات است. مانند انتقال هواپیماهای مسافربری به فرودگاه‌های دورتر از برد سلاح‌هایی دشمن و یا انتقال تجهیزات حساس قابل‌حمل از محل اصلی به محل موقت که به علت عدم شناسایی و حساسیت مکانی، دارای امنیت و حفاظت بیشتری است.

فریب^[11]

کلیه اقدامات طراحی‌شده حیله گران‌های است که موجب گمراهی و غفلت دشمن در نیل به اطلاعات و محاسبه و برآورد صحیح از توان کمی و کیفی طرف مقابل گردیده و او را در تشخیص هدف و هدف­گیری با شک و تردیدی مواجه نماید. فریب، انحراف ذهن دشمن از اهداف حقیقی و مهم به سمت اهداف کاذب و کم‌اهمیت است.

مکان­یابی^[12]

یکی از اقدامات اساسی و عمده پدافند غیرعامل، انتخاب محل مناسب است و تا آنجا که ممکن است باید از ایجاد تأسیسات حیاتی و حساس در دشت­های مسطح یا نسبتاً هموار اجتناب کرد. زیرا تأسیسات احداث‌شده در چنین محل‌هایی را نمی‌توان از دید دشمن مخفی نگاهداشت و آسیب­پذیری آن در برابر تهدیدات افزایش می‌دهد.

آمایش سرزمینی^[13]

تنظیم و برنامه­ریزی کمی و کیفی یک موضع، مکان (واحدهای خرد و کلان) با در نظر داشتن شرایط و عوامل سیاسی نظامی، امنیتی، اقتصادی، اجتماعی، اقلیمی در سطح کلان و وسیع است. در کشورهای اروپایی مفهوم آمایش سرزمینی ابتدا مفهوم دفاعی دارد و سپس مفهوم توسعه­ای پیدا می‌کند، قبل از ساخت نیروگاه، بزرگراه، سد و زیرساخت‌های کلیدی موضوع در کمیته­های نظامی و دفاعی مطرح می‌گردد و پس از بررسی لازم و اعمال ملاحظات دفاعی و امنیتی نسبت به ساخت آن‌ها اقدام می‌گردد.

اعلام خبر^[14]

آگاهی و هشدار به نیروهای خودی مبنی بر اینکه عملیات تعرضی
قریب­الوقوع دشمن، نزدیک است. این هشدار که برای آماده شدن است چند دقیقه، چند ساعت، چند روز و یا زمان طولانی­تر از آغاز مخاصمات اعلام می‌گردد. دستگاه­ها و وسایل اعلام خبر شامل رادار، دیده­بانی بصری، آژیر، بلندگو، پیام­ها و آگهی­های هشداردهنده است.

قابلیت بقاء^[15]

توانایی نیروهای مسلح و جوامع غیرنظامی یک کشور به‌نحوی‌که در مقابل حمله استقامت کند و ضمن تحمل آن قادر باشند به نحو مؤثری به وظایف محوله خود عمل نمایند، این توانایی عمدتاً درنتیجه دفاع عامل و غیرعامل به دست می­آید.

استحکامات^[16]

استحکامات در عرف مهندسی رزمی به معنای امروزی به عواملی که در برابر عوامل مخربه دشمن دارای مقاومت نسبی باشد اطلاق می‌شود. مصادیق استحکامات عبارت‌اند از: لایه­های ضدگلوله و ضدتانک و ضد خمپاره و توپ از مواد و مصالح فلزی بتنی و خاکی (موحدی امین، 1387). گاهی اوقات به‌اشتباه به مراکز نظامی مستقل در شهرها نیز استحکامات می­گویند.

تهدید هوایی^[17]

هر نوع عملیات هوایی دشمن که وضعیت پدافندی کشور موردتهاجم را به مخاطره اندازد.

منطقه غیرنظامی^[18]

منطقه­ای که به‌موجب موافقت­نامه بین­المللی، نگهداری نیروهای نظامی یا ایجاد و نگهداری تأسیسات نظامی از هر نوع در آن ممنوع باشد.

نقطه آسیب­پذیر^[19]

هدف آسیب­پذیری است که قطر آن از 400 متر کمتر باشد مانند (پل، انبار مهمات، پاسگاه فرماندهی و …)

منطقه آسیب­پذیر^[20]

هدف آسیب­پذیری است که قطر آن از 400 متر بیشتر باشد مانند (پاسگاه هوایی، پایگاه موشکی، مجتمع بزرگ صنعتی و …)

هدف نرم^[21]

هدفی است که در مقابل موج انفجار، حرارت و یا امواج رادیواکتیو ناشی از انفجار هسته­ای، فاقد حفاظت ایمنی باشد.

هدف سخت^[22]

هدفی است که در مقابل موج انفجار، حرارت و امواج رادیواکتیو ناشی از انفجارات هسته­ای از ایمنی برخوردار باشد. مؤثرترین نوع استحکام وقتی به وجود می­آید که هدف در مقابل حملات شیمیایی و میکروبی نیز حفظ داشته باشد.

موضع فریبنده^[23]

موضعی است که به یک موضع واقعی شباهت داشته باشد. این موضوع برای فریب دشمن و گمراه نمودن او نسبت به محل موضع حقیقی و تعداد تجهیزات و یگان­ها، در فاصله­ای مناسب از موضع اصلی احداث و ایجاد گردد.

سیستم اطفای حریق^[24]

پیش­بینی و تهیه و استقرار تجهیزات و وسایل اطفای حریق در مراکز حیاتی و حساس قبل از بمباران و یا حملات موشکی به‌منظور کنترل و مهار آتش و جلوگیری از توسعه آن به پرسنل، تجهیزات و تأسیسات مجاور محل وقوع آتش­سوزی است.

جایگاه پدافند غیرعامل در اسناد بالادستی کشوری

قانون اساسی

قانون اساسی عالی‌ترین سند حقوقی یک کشور و راهنمایی برای ­تنظیم قوانین دیگر است. قانونی که مشخص می‌کند قدرت در کجا متمرکز است، روابط این قدرت حاکم با آزادی­ها و حقوق افراد ملت چگونه است و این قوای حاکمه اعم از؛ قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضائیه چه اقتدارات و مسئولیت­هایی در برابر ملت دارند.

مفهوم پدافند غیرعامل نیز در این قانون در قالب یک اصل مطرح گردیده که به‌اختصار در ذیل به آن‌ها اشاره می‌شود:

الف) اصل176 قانون اساسی

به‌منظور تأمین منافع ملی و پاسداري از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی “شوراي عالی امنیت ملی” به ریاست رئیس‌جمهور، با وظایف زیر تشکیل می‌گردد:

• تعیین سیاست‌های دفاعی – امنیتی کشور در محدوده سیاست‌های کلی تعیین‌شده از طرف مقام رهبري.
• ‎‎‎‎‎هماهنگ‏ نمودن‏ فعالیت‌های‏ سیاسی‏، اطلاعاتی‏، اجتماعی‏، فرهنگی‏ و اقتصادی‏ در ارتباط با تدابیر کلی‏ دفاعی‏- امنیتی‏
• بهره‌گیری‏ از امکانات‏ مادی‏ و معنوی‏ کشور برای‏ مقابله‏ با تهدیدهای‏ داخلی‏ و خارجی‏. اعضای‏ شورا عبارت‌اند از: – رؤسای‏ قوای‏ سه‌گانه‏ – رئیس‏ ستاد فرماندهی‏ کل‏ نیروهای‏ مسلح‏ – مسئول‏ امور برنامه‌وبودجه‏ – دو نماینده‏ به‏ انتخاب‏ مقام‏ رهبری‏ – وزرای‏ امور خارجه‏، کشور، اطلاعات‏ – حسب‏ مورد وزیر مربوط و عالی­ترین‏ مقام‏ ارتش‏ و سپاه‏.

شورای‏ عالی‏ امنیت‏ ملی‏ به‌تناسب‏ وظایف‏ خود شوراهای‏ فرعی‏ از قبیل‏ شورای‏ دفاع‏ و شورای‏ امنیت‏ کشور تشکیل‏ می‌دهد. ریاست‏ هر یک‏ از شوراهای‏ فرعی‏ با رئیس‌جمهور یا یکی‏ از اعضای‏ شورای‏ عالی‏ است‏ که‏ از طرف‏ رئیس‌جمهور تعیین‏ می‌شود. حدود اختیارات‏ و وظایف‏ شوراهای‏ فرعی‏ را قانون‏ معین‏ می‌کند و تشکیلات‏ آن‌ها به‏ تصویب‏ شورای‏ عالی‏ می‏­رسد. مصوبات‏ شورای‏ عالی‏ امنیت‏ ملی‏ پس از تأیید مقام‏ رهبری‏ قابل‌اجراست.

‎‎‎اصل‏ یک‌صد و هفتاد و ششم‏ به‌موجب‏ اصلاحاتی‏ که‏ در سال‏ 1368 نسبت‏ به‏ قانون‏ اساسی‏ صورت‏ گرفته‏، به‏ این قانون‏‏ الحاق‏ شده‏ است‏.‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎‎

ب) قانون بودجه سال 1386

در اجرا اصل یک‌صد و بیست ‌و سوم(123) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانون بودجه سال 1386 کل کشور که با عنوان لایحه به تقدیم گردیده‌ بود، در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی مورخ 24/12/1385 به تصویب رسید.

در اين سند نیز به‌طور خاص به بند مربوط به پدافند غيرعامل اشاره مي­گردد.

 

• تبصره 20 بند ر، بخش ششم از قانون بودجه مصوب سال 86:

در اجرا طرح­هاي پدافند غيرعامل و انسداد مرزها با اولويت مرز شرقي اجازه داده می‌شود حداكثر مبلغ دو هزار و هشت‌صد و هفتادوچهار ميليارد ( 2874000000000) ريال اعتبار رديف 503918 قسمت چهارم و 20201024 پيوست شماره يك اين قانون بر اساس پيش نهاد دستگاه‌های اجرايي و تصويب كميته دائمی پدافند غيرعامل كل كشور در خصوص اعتبار رديف 503918 پدافند غيرعامل در اختيار دستگاه­هاي اجرائي ذی‌ربط قرار گیرد تا بر اساس شرح عمليات موافقت‌نامه مبادله شده با سازمان مديريت و برنامه­ريزي كشور به مصرف برسد.اين اعتبارات از شمول قانون محاسبات عمومي و ساير مقررات كشور مستثنا است .

ج) برنامه­های توسعه کشور

برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، به مجموعه برنامه‌های میان‌مدتی گفته می‌شود که به‌صورت پنج‌ساله و توسط دولت وقت تنظیم می‌شود و به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسد.

بعد از انقلاب، در هشت سال جنگ ایران و عراق امکان اجرای برنامه‌های توسعه کشور از بین رفت، چراکه در شرایطی که موجودیت و حاکمیت ملی ایران از سوی کشورهای خارجی تهدید می‌شد، و در شرایط تحریم‌های علیه ایران که از سوی کشورهای مرکز اعمال می‌شد، تلاش و همت ایرانی‌ها مصروف اداره جنگ و تأمین حداقل شرایط برای زندگی مردم، می‌شد.

مفهوم پدافند غیرعامل نیز در قانون­های چهارم پنجم و ششم نیز مطرح گردیده که به‌اختصار در ذیل به آن‌ها اشاره می‌شود:

• قانون برنامه چهارم توسعه

با توجه به‌فرمان مقام معظم رهبري (كه كليه وزارتخانه­ها و سازمان‌ها را موظف
مي­نمايد كه در اعتبارات عمراني پروژه­هاي حساس و مهم، اعتبار موردنیاز پدافند غیرعامل را منظور نمايند) و همچنين بر اساس بند 11 ماده 121 قانون برنامه چهارم توسعه و آيين­نامه اجرايي اين بند و با توجه به حساسيت ويژه شهرهاي مذهبي و استراتژيك كشور، موضوع پدافند غیرعامل از اساسي­ترين مباحث موردتوجه در امور دفاعي و برنامه­ريزي شهري ، تلقي می‌شود كه لازم است تا در بستر اقدامات مناسب مورد مداخلات احتمالي كارامد و مؤثر قرار گيرد.

ماده121 این قانون به شرح ذیل است:

دولت موظف است به‌منظور تقویت بنیه دفاعی کشور و ارتقاء توان بازدارندگی‌ نیروهای مسلح و حفاظت از تمامیت ارضی و امنیت کشور و آمادگی در برابر تهدیدات و حفاظت از منافع ملی، انقلاب اسلامی ایران و منابع حیاتی کشور و هوشمندسازی‌ سیستم‌های دفاعی، اقدام­های ذیل را در صورت تصویب فرماندهی کل نیروهای مسلح به عمل آورد:

• تقویت مؤلفه‌های بنیه دفاعی با تأکید بر مدرن‌سازی و هوشمندسازی ‌تجهیزات، ارتقاء منابع انسانی و سیستم‌های فرماندهی
• ارتقاء فناوری­های نوین و هوشمند و سیستم‌های اطلاعاتی در به‌کارگیری ‌سامانه‌های دفاعی به‌ویژه سامانه‌های الکترونیکی، هوافضا، دریایی و پدافند هوایی.
• بهینه‌سازی و بهبود ساختارهای چابک و پاسخگو در دفاع ملی.
• ارتقاء حضور و سهم نیروهای مردمی در استقرار امنیت و دفاع از کشور و‌ به‌کارگیری متقابل و بهینه از امکانات و توان منابع انسانی.
• نوسازی و بازسازی و بهبود صنایع دفاعی با نگرش به سامانه و فرآیندهای صنعتی نوین.
• ارتقاء ابتکار عمل و توان مقابله مؤثر در برابر تهدیدها و حفاظت از منافع ملی،‌ منابع حیاتی و انقلاب اسلامی ایران.
• ارتقاء و افزایش سطح دانش و مهارت نیروهای مسلح، به‌صورت کمی و کیفی.
• ارتقاء سطح آموزش، تحقیقات، فناوری در بخش دفاع و گسترش همکاری­ها با مراکز علمی دانشگاهی داخلی و خارجی.
• حضور و استقرار متناسب با تهدیدها در حوزه‌های آبی کشور (خلیج‌فارس،‌دریای عمان و دریای خزر)
• ارتقاء منزلت اجتماعی و معیشت کارکنان نیروهای مسلح.
• رعایت اصول پدافند غیرعامل در طراحی و اجرای طرح‌های حساس و مهم و یا در دست مطالعه و نیز تأسیسات زیر بنائی و ساختمان‌های حساس و
  شریان‌های اصلی و حیاتی کشور و آموزش عمومی مردم توسط دستگاه­های اجرائی موضوع ماده (160) این قانون، به‌منظور پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از سوانح غیرطبیعی.

آئین‌نامه‌های اجرائی این ماده ظرف مدت دو ماه از تصویب این قانون، توسط مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به تصویب هیئت‌وزیران خواهد رسید و در صورت تأیید فرماندهی کل نیروهای مسلح به مرحله اجرا گذاشته خواهد شد. شایان‌ذکر است طبق بند د از تبصره 17 ، بخش ششم از قانون بودجه 1386 در اجراي طرح­هاي پدافند غیرعامل موضوع آئین‌نامه اجرايي بند (11) از این ماده‌قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران اجازه داده می‌شود حداكثر مبلغ چهارصد و چهل ميليارد (440000000000) ريال اعتبار رديف 503918 قسمت چهارم اين قانون، بر اساس پيشنهاد دستگاه­هاي اجرايي و تصويب كميته دائم پدافند غيرعامل كل كشور در اختيار دستگاه­هاي اجرايي ذی‌ربط قرار گيرد تا بر اساس شرح عمليات موافقت‌نامه مبادله شده با سازمان مديريت و برنامه­ريزي كشور به مصرف برسد.

• قانون برنامه پنجم توسعه

ماده198

به‌منظور کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها، ارتقاء پایداری ملی، حفاظت از مردم و منابع ملی کشور و تضمین تداوم خدمات به آنان در راستای تکمیل چرخه دفاع غیرنظامی، اقدامات زیر انجام می‌شود:

الف) تدوین استانداردهای فنی موردنیاز پدافند غیرعامل طی سال اول برنامه
ب) ایجاد سامانه پایش، هشدار و خنثی‌سازی در خصوص تهدیدات نوین در مراکز حیاتی، حساس و مهم

ج) ایمن‌سازی و حفاظت از مراکز حیاتی، حساس و مهم کشور برای تداوم فعالیت امن و پایدار آنان

تبصره ـ پدافند غیرعامل فقط در حوزه تهدیدات دفاعی و امنیتی است. دستورالعمل هماهنگی حوزه‌های پدافند غیرعامل و سازمان مدیریت بحران کشور با پیشنهاد مشترک دبیرخانه کمیته دائمی پدافند غیرعامل و سازمان مدیریت بحران به تصویب هیئت‌وزیران تأیید ستاد کل نیروهای مسلح می‌رسد.

ماده199

پروژه‌های موضوع پدافند غیرعامل با پیشنهاد دبیر کمیته دائمی و تصویب رئیس کمیته دائمی به اجرا درخواهد آمد. موافقت‌نامه این‌گونه پروژه‌ها بین رئیس کمیته دائمی پدافند غیرعامل و معاونت مبادله خواهد شد.

ماده201

ک-رعایت اصول پدافند غیرعامل در طراحی و اجرای طرح‌های حساس و مهم و یا در دست مطالعه و نیز تأسیسات زیربنایی و ساختمان‌های حساس و شریان‌های اصلی و حیاتی کشور و آموزش عمومی مردم توسط دستگاه­های اجرائی موضوع ماده (179)این قانون، به‌منظور پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از سوانح غیرطبیعی آئین‌نامه‌های اجرائی این ماده ظرف مدت دو ماه از تصویب این قانون، توسط معاونت و وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و ستاد کل نیروهای مسلح تهیه و به ‌تصویب هیئت‌وزیران خواهد رسید و در صورت تأیید فرماندهی کل نیروهای مسلح به‌ مرحله اجرا گذاشته می‌شود.

ماده215

پیشنهاد طرح‌های تملک دارائی­های سرمایه‌ای جدید در لوایح بودجه سنواتی با رعایت موارد زیر امکان‌پذیر است:

الف) عناوین، اهداف کمی و اعتبارات طرح‌های تملک دارائی­های سرمایه‌ای جدید با رعایت مواد (22) و (23) قانون برنامه‌وبودجه بر اساس گزارش توجیهی فنی (حجم کار، زمان‌بندی اجرا)، اقتصادی، مالی و زیست‌محیطی و رعایت پدافند غیرعامل از سوی مشاور و دستگاه اجرائی پس از تأیید معاونت برای یک‌بار و به قیمت ثابت سالی که  طرح‌های موردنظر برای اولین بار در لایحه بودجه سالانه منظور می‌گردد به تفکیک سال‌های برنامه و سال‌های بعد به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسد.

تبصره: سازمان حفاظت محیط‌زیست موظف است استانداردهای زیست‌محیطی را در شش‌ماهه اول سال اول برنامه به معاونت جهت ابلاغ به دستگاه­های اجرائی و شرکت‌های مهندسین مشاور به‌منظور رعایت مفاد آن در طراحی طرح‌های تملک دارائی­های سرمایه‌ای خود اعلام نماید.

• قانون برنامه ششم توسعه

ب) بند(3-53-) از سیاست‌های برنامه پنج‌ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی

“افزایش ظرفیت‌های قدرت نرم و دفاع سایبری و تأمین پدافند و منیت سایبری برای زیرساخت‌های کشور در چهارچوب سیاست‌های کلی مصوب”

6- به‌منظور مصون‌سازی هوشمندانه و پایدار، ارتقاء توان پیشگیری و دفاعی زیرساخت‌های حیاتی و حساس تحت مدیریت و نظارت دستگاه‌ها در برابر تهدیدات و حملات سایبری، دستگاه­های اجرایی موظف‌اند اقدامات زیر را با هدایت و نظارت سازمان پدافند غیرعامل کشور به نحوی انجام می‌دهند که حداکثر تا پایان برنامه پنج‌ساله ششم مراکز حیاتی و حساس دستگاه‌ها به امنیت پایدار برسد؛

6/1 – طراحی، پیاده راه­سازی و اجرای نظام پدافند سایبری در مقابل تهدیدات و حملات سایبری و ارزیابی و شناسایی آسیب­پذیری­های سایبری.

6/2 – ساماندهی و ارتقاء دانش سایبری و به‌کارگیری منابع انسانی متخصص در حوزه پدافند سایبری.

6/3 – مدیریت و کنترل پیامدهای تهدیدات و حملات سایبری

6/4 – تقویت صنعت بومی پدافند سایبری و حمایت از سازمان‌ها و شرکت‌های تولیدکننده سامانه‌ها و محصولات بومی سایبری

6/5 – سطح­بندی سایبری مراکز و زیرساخت‌های کشور و رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل سایبری در زیرساخت‌های دستگاه­های ذی‌ربط.

6/6- اجرای رزمایش آمادگی، تمرین، مدیریت و کنترل تهدیدات و حملات سایبری با هدایت، راهبری و نظارت سازمان پدافند غیرعامل کشور

پ: احکام برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی به شرح زیر به برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی تنفیذ می‌گردند:

7- بند ک ماده 201 برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه به همراه آئین‌نامه‌های مرتبط با آن برای دوره ششم تنفیذ می‌گردد.

“رعایت اصول پدافند غیرعامل در طراحی و اجرای طرح‌های حساس و مهم و یا در دست مطالعه و نیز تأسیسات زیربنایی و ساختمان‌های حساس و شریان‌های اصلی و حیاتی کشور و آموزش عمومی مردم توسط دستگاه­های اجرایی موضوع ماده 179 این قانون، به‌منظور پیشگیری و کاهش مخاطرات ناشی از سوانح طبیعی”

8- بند الف ماده 215 برای دوره برنامه ششم تنفیذ می‌گردد.

” پیشنهاد طرح‌های تملک دارائی­های سرمایه­ای جدید در لوایح بودجه سنواتی با رعایت موارد زیر امکان‌پذیر است”

الف- عناوین، اهداف کمی و اعتبارات طرح‌های تملک دارائی­های سرمایه­ای جدید با رعایت مواد 22 و 23 قانون برنامه‌وبودجه بر اساس توجیهی فنی(حجم کار، زمان‌بندی اجرا) ، اقتصادی، مالی و زیست‌محیطی و رعایت پدافند غیرعامل از سوی مشاور و دستگاه اجرایی پس از تأیید معاونت (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور) برای یک‌بار و به قیمت ثابت سالی که طرح‌های موردنظر برای اولین بار در لایحه بودجه سالانه منظور می‌گردد به تفکیک سال‌های برنامه و سال‌های بعد به تصویب مجلس شورای اسلامی می­رسد.

9- آئین‌نامه اجرایی احکام مذکور حداکثر شش ماه پس از تصویب قانون برنامه توسط سازمان پدافند غیرعامل و همکاری سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور تهیه و برای اجرا به تصویب کمیته دائمی پدافند غیرعامل کشور می­رسد.

احکام پدافند غیرعامل در برنامه پنج‌ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران در قالب 9 حکم، 21 بند و 2 تبصره برای درج در قانون پنج‌ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران در جلسه 27/05/1394 به تصویب رسید.

این مصوبه مشتمل بر9 حکم، 21 بند و 2 تبصره به استناد ماده 9 اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور مصوب مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا (مدظله‌العالی) جهت درج در لایحه قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران ابلاغ می‌گردد.

اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل

مقدمه

هنگامی‌که گردشکار شماره 69658 مورخ 9/7/1381 د موضوع پدافند غیرعامل به محضر مبارک مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا رسید، معظم له محورهای اصلی زیر را تدبیر فرمودند:

– مراکز درجه‌یک(حیاتی و حساس) سریعاً شناسایی شود.

– برای هرکدام از مراکز حساس یک طرح پدافند غیرعامل تهیه شود.

– کمیته(شورا) پدافند غیرعامل طرح را با مقام مسئول ذی‌ربط به نتیجه برساند.

– کار را بسیجی وار اجرا کنند.

– در این طرح‌ها مراکز فوریت دار را ابتدا مشخص و اقدام کنند.

بدین منظور سازمان پدافند غیرعامل کشور در ستاد کل نیروهای مسلح تشکیل شد تا اقدامات لازم در راستای تحقق فرمان و راهبری، هدایت و نظارت بر ایمن‌سازی و پایدارسازی مراکز حیاتی، حساس و مهم کشور را به انجام رساند.

نظر به اهمیت موضوع پدافند غیرعامل و به‌منظور کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها و شریان‌های اساسی کشور و مصونیت بخشی به مراکز حیاتی، حساس و مهم و با توجه به اینکه مطالعه، طراحی و اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل نیازمند همکاری و هماهنگی دستگاه‌های اجرایی کشوری و لشگری بود بنابراین به درخواست ستاد کل و با مساعدت دولت وقت و مجلس شورای اسلامی و به استناد بند 11 ماده 121 قانون برنامه چهارم توسعه، کمیته دائمی پدافند غیرعامل با ترکیبی از نمایندگان دولت و ستاد کل نیروهای مسلح تشکیل و از سوی رئیس‌جمهور وقت، اختیارات اصل 127 و 138 قانون اساسی به آن واگذار شد.

بعدازآن، ابلاغ سیاست‌های کلی نظام در حوزه پدافند غیرعامل در سال 1389 و بیانات و رهنمودهای مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا در دیدار با مسئولین و مدیران پدافند غیرعامل کشور در سال 1391حاکی از ارتقا سطح مأموریت و افزایش وظایف سازمان پدافند غیرعامل داشت که بر همین اساس، طی گردشکار شماره 76747 مورخ 29/11/1391، اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور از سوی ستاد کل نیروهای مسلح، حضور مقام معظم رهبری تقدیم شد و معظم له در ذیل گردش کار مذکور مرقوم فرمودند:

متن اساسنامه مصوب سازمان پدافند غیرعامل کشور ستاد کل نیروهای مسلح در 22 ماده به شرح ذیل است:

مقدمه:

ماده ۱- نام

سازمان پدافند غیرعامل کشور یک سازمان (نهاد) حاکمیتی (لشکری و کشوری) بوده که به‌منظور افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری، تداوم فعالیت‌های ضروری، تسهیل مدیریت بحران، ارتقای پایداری ملی در برابر انواع تهدید و اقدامات خصمانه دشمن که در این اساسنامه به‌اختصار «سازمان» نامیده می‌شود در چارچوب و در جهت تحقق منویات و سیاست‌های ابلاغی و به‌فرمان مقام معظم رهبری تشکیل می‌گردد.

 

ماده ۲- تعاریف و اصطلاحات

1. سازمان- سازمان پدافند غیرعامل کشور که اختصاراً سازمان نامیده می‌شود.
2. ستاد کل- ستاد کل نیروهای مسلح کشور که اختصاراً ستاد کل نامیده می‌شود.
3. دستگاه اجرایی- کلیه دستگاه‌های اجرایی کشور موضوع قانون مدیریت خدمات کشوری در سطوح ملی تابعه ملی و استانی که اختصاراً دستگاه اجرایی نامیده می‌شود.
4. کمیته دائمی- کمیته دائمی پدافند غیرعامل کشور که اختصاراً کمیته دائمی نامیده می‌شود.
5. پدافند غیرعامل- به مجموعه اقداماتی که بدون به‌کارگیری سلاح و تجهیزات نظامی بکار گرفته شود و درنتیجه باعث کاهش آسیب‌پذیری، افزایش پایداری ملی، تسهیل مدیریت بحران، تداوم کارکرد فعالیت‌های ضروری و تولید بازدارندگی دفاعی در برابر تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن می‌گردد اطلاق می‌شود.

ماده ۳- شخصیت حقوقی

«سازمان» نهادی حاکمیتی (لشکری و کشوری) است که دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و اداری هم‌طراز با وزرا و به لحاظ ساختاری (به‌مثابه یک نیرو) بوده، در تابعیت ستاد کل نیروهای مسلح و در جهت تحقق تدابیر و منویات و سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری و در چارچوب مقررات این اساسنامه، قوانین نیروهای مسلح و سایر قوانین و مقررات مربوطه کشور اداره می‌گردد.

ماده ۴- مرکز و محل استقرار

محل استقرار اصلی سازمان در تهران و شعب استانی آن در مراکز استان‌ها است و برای انجام مأموریت‌های خود نسبت به تشکیل ساختارها و واحدهای سازمانی مشابه و هم‌طراز موردنیاز در استان‌ها و دستگاه‌های اجرایی اقدام می‌نماید.

ماده ۵- مدت فعالیت

مدت فعالیت سازمان از زمان تأسیس نامحدود بوده و انحلال و یا توقف مأموریت آن منوط به تصویب مقام معظم رهبری است.

 

 

ماده۶ – مأموریت

سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، هدایت، سازمان‌دهی، نظارت و راهبری موضوع پدافند غیرعامل و دفاع غیرنظامی در چارچوب و در جهت تحقق سیاست‌های ابلاغی و فرامین حضرت امام خامنه‌ای و قوانین موضوعه کشور از طریق فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی و تخصصی، آمادگی و ارتقاء مقاومت ملی، پایش تهدیدات، طبقه‌بندی و سطح‌بندی مراکز و حوزه‌ها، کاهش آسیب‌پذیری‌ها، نهادینه‌سازی اصول، الزامات و ملاحظات فنی مهندسی پدافند غیرعامل در ذات طرح‌ها و پروژه‌های ملی، استانی موضوعی کشور، تسهیل مدیریت بحران و تداوم کارکردهای ضروری کشور، صیانت و کمک به اداره مردم در راستای مصون‌سازی کشور در برابر انواع تهدیدات دشمن.

ماده ۷- ارکان سازمان عبارت‌اند از:

الف: کمیته دائمی (شورای عالی)

ب: رئیس سازمان

ج: کمیته پدافند غیرعامل دستگاه‌های اجرایی و استان‌های کشور

ماده ۸ – کمیته دائمی

کمیته دائمی متشکل از رئیس ستاد کل به‌عنوان رئیس، رئیس سازمان پدافند غیرعامل به‌عنوان دبیر و حضور وزرای کشور، دفاع و معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری و رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی و یکی از معاونین ستاد کل نیروهای مسلح تشکیل می‌شود و مصوبات آن با ابلاغ دبیر کمیته دائمی در کلیه دستگاه‌های اجرایی لازم‌الاجرا است.

ماده ۹- وظایف و اختیارات کمیته دائمی عبارت است از:

1. تصویب سیاست‌ها و راهبردهای عمده پدافند غیرعامل کشور
2. تصویب برنامه‌های کلان (۵ ساله) پدافند غیرعامل کشور
3. تصویب سطح‌بندی و اولویت‌بندی مراکز تحت پوشش بر اساس پیشنهاد سازمان
4. تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی لازم در جهت هماهنگی‌های بین دستگاهی در خصوص پدافند غیرعامل

تبصره۱- مصوبات کمیته دائمی پدافند غیرعامل کشور با ابلاغ دبیر کمیته دائمی برای کلیه دستگاه‌ها و نهادها لازم‌الاجرا است.

تبصره۲- آئین‌نامه اجرایی داخلی کمیته دائمی توسط دبیر کمیته دائمی تهیه و به تصویب رئیس کمیته دائمی می‌رسد.

ماده ۱۰- وظایف سازمان

الف: وظایف ستادی

1. تبیین و برآورد تهدیدات دشمن در حوزه‌های مختلف.
2. راهبری و هدایت و اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل.
3. ارزیابی فنی پدافندی طرح‌های پدافند غیرعامل تهیه‌شده توسط کمیته دستگاه‌های اجرایی.
4. نظارت بر اجرای پدافند غیرعامل دستگاه‌های اجرایی.
5. تصویب ضوابط، استانداردها و دستورالعمل‌های (عمومی و تخصصی) موضوع پدافند غیرعامل.
6. تعیین مصادیق تأسیسات زیربنایی، ساختمان‌های حساس و شریان‌های اصلی و حیاتی کشور.
7. تصویب طرح‌های پدافند غیرعامل دستگاه‌ها و تأیید اعتبار موردنیاز آن‌ها.
8. بررسی و تأیید نتایج ارزیابی‌ها از اجرای طرح‌های پدافند غیرعامل.
9. ایجاد هماهنگی لازم بین دستگاه‌های اجرایی در حوزه پدافند غیرعامل.
10. نهادینه‌سازی اصول و الزامات و ملاحظات فنی و مهندسی پدافند غیرعامل در ذات طرح‌های توسعه‌ای کالبدی کشور اعم از ملی، موضوعی، استانی، شهری و آمایشی کشور.
11. تعامل سازنده با نهادهای قانون‌گذار و تنظیم‌کننده برنامه‌های موضوعی و پنج‌ساله کشور در جهت نهادینه‌سازی پدافند غیرعامل در آن‌ها.
12. تهیه و تدوین و ابلاغ نظامات فنی و اجرائی طرح‌های پدافند غیرعامل کشور

ب: وظایف عملیاتی.

1. سازمان‌دهی، طرح‌ریزی، هدایت و راهبری عملیات پدافندی مقابله با تهدیدات نوین دشمن.
2. هدایت و راهبری مقابله با تهدیدات نوین (سایبری، زیستی، پرتوی، شیمیایی، اقتصادی) با تشکیل و سازمان‌دهی قرارگاه‌های پدافند غیرعامل در موضوعات مرتبط با تهدید.
3. هدایت، راهبری، مدیریت و کنترل سامانه‌های مرتبط با پدافند غیرعامل کشور در برابر تهدیدات نوین.
4. ارتقاء آمادگی دستگاه‌های اجرایی برای تداوم چرخه تولید و خدمات در مقابله با انواع تهدیدات.
5. به‌کارگیری ظرفیت‌ها و منابع کشور در حوزه‌های مختلف برای انجام تمهیدات لازم پدافند غیرعامل.
6. فرهنگ‌سازی و آماده‌سازی دستگاه‌های اجرایی و استان‌های کشور برای کمک و اداره و هدایت مردم در شرایط بحرانی.

 

ماده ۱۱- وظایف کمیته پدافند غیرعامل دستگاه‌های اجرایی و استان‌ها

1. مسئولیت پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی به عهده رئیس دستگاه اجرایی است.
2. مسئولیت پدافند غیرعامل در استان‌ها به عهده استانداران است.
3. رئیس دستگاه و استانداران می‌تواند یکی از معاونین خود را با اختیارات کافی به‌عنوان رئیس کمیته پدافند غیرعامل دستگاه منصوب و به سازمان معرفی نماید.
4. بررسی و پیشنهاد سطح‌بندی و اولویت‌بندی مراکز و تأسیسات موجود و توسعه‌ای دستگاه اجرایی.
5. برنامه‌ریزی عملیاتی، راهبری و اجرای طرح‌ها و پروژه‌های پدافند غیرعامل در چارچوب نظام فنی و اجرایی پدافند غیرعامل کشور.
6. تهیه اسناد راهبردی، برنامه‌ها، موافقت‌نامه طرح‌ها، تأمین منابع مالی طرح‌های پدافند غیرعامل دستگاه اجرایی.
7. ایجاد ساختار مناسب جهت انجام مأموریت‌های پدافند غیرعامل در هماهنگی با سازمان.
8. کنترل و نظارت بر اعمال ضوابط و مقررات و دستورالعمل‌های ابلاغی پدافند غیرعامل در دستگاه اجرایی.
9. تهیه و تدوین استانداردها، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های فنی و اجرایی دستگاه و نهادینه‌سازی آن‌ها در ذات طرح‌های توسعه و کالبدی.
10. آماده‌سازی دستگاه اجرایی و استان جهت اداره امور مردم و تأمین نیازهای ضروری در شرایط بحران.
11. انجام آموزش‌ها و پژوهش‌های تخصصی در زمینه موضوعات پدافند غیرعامل مرتبط با دستگاه اجرایی.
12. ارائه گزارش اقدامات، وقایع و حوادث ناشی از بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی و تهدیدات متوجه دستگاه اجرایی به سازمان.

ماده۱۲- حوزه فعالیت سازمان

دستگاه‌های اجرایی، بخش خصوصی، نهادهای عمومی غیردولتی و مردم‌نهاد، سازمان‌های کشوری و لشکری،

تبصره: در چارچوب دیپلماسی دفاعی کشور خدمات پدافند غیرعامل با تصویب کمیته دائمی قابل تسری به سایر کشورها خواهد بود.

ماده ۱۳- رئیس سازمان

رئیس سازمان به‌عنوان بالاترین مقام اجرایی و نماینده قانونی سازمان بنا به پیشنهاد رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و با توشیح و با حکم مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا منصوب می‌گردد.

ماده ۱۴- وظایف و اختیارات رئیس سازمان عبارت است از:

1. اداره، راهبری، هدایت و اجرای مأموریت‌های سازمان.
2. اجرای رهنمودها و تدابیر ابلاغی ستاد کل نیروهای مسلح و مقام معظم فرماندهی کل قوا.
3. تصویب برنامه‌وبودجه سازمان و ابلاغ آن جهت اجرا.
4. عضویت و شرکت در جلسات هیئت دولت، مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی امنیت ملی.
5. عضویت در شوراهای عالی کشور شامل شورای ملی عتف، شورای عالی فضای مجازی، شورای عالی آمایش، شورای عالی ترافیک، شورای عالی سلامت، شورای عالی فرهنگی.
6. تصویب و ابلاغ برنامه‌های سالانه سازمان و دستگاه‌های اجرایی در چارچوب برنامه پنج ساله مصوب.
7. تهیه و تدوین آیین‌نامه‌های لازم و مرتبط با پدافند غیرعامل و ابلاغ به دستگاه‌های اجرایی جهت اجراء.
8. تهیه تشکیلات و شرح وظایف تفصیلی سازمان و قرارگاه‌ها و مراکز وابسته.
9. اجرای ضوابط، مقررات مصوب کمیته دائمی و صدور دستورالعمل‌های اجرایی لازم.
10. اجرای سیاست‌ها و خط‌مشی‌ها، طرح‌ها و برنامه‌های مصوب و ابلاغی کمیته دائمی پدافند غیرعامل.
11. تهیه گزارش عملکرد موردی و سالیانه از اقدامات انجام شده در سازمان و دستگاه‌های اجرایی کشور و ارائه به کمیته دائمی.
12. اجرای وظایف محوله در چارچوب قوانین و مقررات حاکم بر کشور.
13. ارائه پیشنهاد نصب و عزل معاونین، فرماندهان قرارگاه‌های تابعه و مراکز وابسته.
14. امضای کلیه مکاتبات، اسناد تعهدآور، قراردادها و انجام معاملات و صدور اجازه پرداخت در قالب اعتبارات و آیین‌نامه‌های مصوب.
15. افتتاح حساب نزد بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری و نیز نگهداری حساب‌ها و حفظ و حراست از اموال و دارایی‌های منقول و غیرمنقول سازمان.
16. طرح و اقامه دعوی و دفاع از هرگونه دعوی علیه سازمان در مراجع قضایی، اداری و … با اختیار تعیین وکیل یا نماینده حقوقی و حق تفویض اختیار لازم به آنان در راستای حفظ از منابع سازمان.

تبصره۱- رئیس سازمان می‌تواند قسمتی از وظایف و اختیارات خود را به معاونان یا مدیران سازمان تفویض کند.

ماده ۱۵- انتصابات

انتصاب جانشین و معاونین سازمان با پیشنهاد رئیس سازمان و تصویب رئیس ستاد کل نیروهای مسلح صورت می‌گیرد.

ماده ۱۶- ساختار سازمانی

ساختار سازمانی مورد نیاز سازمان حداکثر تا سه ماه از تصویب این اساسنامه، توسط سازمان تهیه و به تأیید رئیس ستاد کل نیروهای مسلح خواهد رسید.

تبصره: آیین‌نامه اجرایی این بند توسط سازمان تهیه و به تأیید رئیس کمیته دائمی می‌رسد.

ماده ۱۷- منابع انسانی

نیروی انسانی مورد نیاز سازمان بر اساس روش جاری ستاد کل نیروهای مسلح از منابع انسانی نیروهای مسلح، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای زیرمجموعه دولت و بخش خصوصی تأمین گردد.

ماده ۱۹- بودجه طرح‌های پدافند غیرعامل

۱۹- ۱. بودجه پدافند غیرعامل طرح‌های جدید اعم از (طرح‌های جدیدالاحداث، طرح‌های توسعه، طرح تملک دارایی‌های سرمایه‌ای) مشمول قوانین و مقررات برنامه‌ای و بودجه‌ای کشور، بر اساس سازوکارهای پیش‌بینی‌شده در آن قوانین ازجمله بند (الف) ماده ۲۱۵ قانون برنامه پنجم توسعه تأمین اعتبار می‌شود. دولت و دستگاه‌های اجرایی ملزم به تأمین اعتبار موردنیاز پدافند غیرعامل طرح‌های مذکور در چارچوب مقررات و دستورالعمل‌های مربوط می‌باشند.

۱۹- ۲. بودجه پدافند غیرعامل مراکز و تأسیسات ثقل و حائز اهمیت در دست بهره‌برداری کشور بر اساس مطالعات و برآوردهای انجام‌شده از سوی دستگاه‌های اجرایی مربوطه پیش‌بینی و در قالب طرح‌های ردیف‌دار پدافند غیرعامل دستگاه در قانون بودجه لحاظ و تأمین اعتبار می‌شود.

۱۹- ۳. دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های دولتی تابعه مجازند بخشی از درآمدهای اختصاصی دستگاه ازجمله: مازاد درآمدهای تکلیفی، درآمدهای داخلی، اعتبار فاقد ردیف و غیره خود را بر اساس مصوبه و مجوز کمیته دائمی پدافند غیرعامل کشور و نظارت سازمان پدافند غیرعامل کشور در طرح‌های پدافند غیرعامل مصوب هزینه نمایند.

۱۹- 4شرکت‌های خصوصی و شبه‌دولتی ملزم به تأمین اعتبار موردنیاز جهت رعایت پدافند غیرعامل در زیرساخت‌های حائز اهمیت واگذارشده در قالب اصل ۴۴ قانون اساسی و ضوابط ایجاد آن زیرساخت‌ها در قالب بخش خصوصی از منابع داخلی شرکت می‌باشند.

ماده ۲۰- بودجه جاری سازمان و دستگاه­های تابعه آن

۲۰- ۱. بودجه جاری سالانه سازمان در ردیف اعتبارات ستاد کل نیروهای مسلح برآورد و تأمین اعتبار می‌گردد.

۲۰- ۲ بودجه جاری سالانه قرارگاه‌های عملیاتی و ساختارهای اجرایی پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی توسط سازمان برآورد و جهت درج در لایحه بودجه کل کشور به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهوری ارسال می‌شود.

۲۰- ۳. بودجه موردنیاز طرح‌های ویژه و دارای طبقه‌بندی سازمان پدافند غیرعامل کشور توسط سازمان برآورد و در قالب طرح‌های ردیف‌دار ویژه به معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ارسال می‌شود.

ماده ۲۱- دارایی‌های سازمان اعم از تأسیساتی و تجهیزاتی توسط ستاد کل نیروهای مسلح و مطابق با ضوابط و مقررات مربوطه تأمین می‌گردد.

ماده ۲۲- مرجع پیشنهاد اصلاح، تغییر و تفسیر این اساسنامه، ستاد کل نیروهای مسلح است که به تصویب مقام معظم رهبری می‌رسد.(دبیرخانه کمیته دائمی پدافند غیرعامل کشور،1394)

مبحث 21 مقررات ملی ساختمان

 مقدمه

مقررات ملی ساختمان مجموعه‌ای است از ضوابط فنی، اجرایی و حقوقی لازم الرعیه در طراحی، نظارت و اجرای عملیات ساختمانی اعم از تخریب، نوسازی، توسعه بنا، تعمیر و مرمت اساسی، تغییر کاربری و بهره‌برداری از ساختمان که به‌منظور تأمین ایمنی، بهره­دهی مناسب، آسایش، بهداشت و صرفه اقتصادی فرد و جامعه وضع می‌گردد.

در این مبحث از مقررات ملی ساختمان با عنوان پدافند غیرعامل که در سال 1392 ویرایش نهایی آن صورت گرفته به تشریح کلیات و کارکرد پدافند غیرعامل در مقررات ملی ساختمان پرداخته‌شده است. ازجمله سرفصل­های بررسی‌شده در این مبحث می‌توان به ملاحظات معماری، مشخصه­های مکانیکی و دینامیکی مصالح، سیستم‌های سازه­ای مقاوم در برابر انفجار، تأسیسات برقی و مکانیکی اشاره نمود. (مقررات ملی ساختمان، مبحث بیست و یکم، پدافند غیرعامل،1391)

[1]. IMPORTANT CENTERS

[2]. CRITICAL CENTERS

[3]. VITAL CENERS

[4]. DEFENSE

[5]. ACTIVE DEFENSE

[6]. PASSIVE DEFENSE

[7]. CAMOUFLAGE & CONCEALMENT

[8]. COVER

[9]. DISPERSION

[10]. SEPARATION

[11]. DECEPTION

[12]. LOCATION

[13]. SPATIAL

[14]. EARLY WARNING

[15]. SURVIVABILITY

[16]. FORTIFICATION

[17]. AIR THREAT

[18]. DEMILITARIZED ZONE

[19]. VULNERABLE POINT

[20]. VULNERABLE AREA

[21]. SOFT TARGET

[22]. HARD TARGET

[23]. DUMMY SITE

[24]. EXTINGUISHING SYSTEM