اصول نگارش مقالات علمی (کتاب الکترونیک)

اصول نگارش مقالات علمی :یک کتاب برای آنهایی که هدفی بزرگ دارند

کتاب “اصول نگارش مقالات علمی” برای نویسندگان مقالات علمی به منظور ارتقای کیفیت مقالات آنها نوشته شده است. در این کتاب، نویسنده به بررسی مواردی مانند انتخاب موضوع مقاله ،ساختار مقالات، اصول نگارش مقالات، نحوه استفاده از منابع، و تکنیک‌های نوین نگارش مقالات می‌پردازد.

کتاب  اصول نگارش مقالات علمی با رویکردی عملی و کاربردی، به نویسندگان مقالات علمی کمک می‌کند تا با توجه به اصول نگارش، مقالاتی با کیفیت بالا تهیه کنند و از ارسال مقالات ناکام به دلیل نادرستی نگارش خود جلوگیری کنند.

در کل، کتاب اصول نگارش مقالات علمی به نویسندگان مقالات علمی کمک می‌کند تا با توجه به اصول نگارش، مقالاتی با کیفیت بالا تهیه کنند که برای دیگران قابل فهم باشند و بتوانند به راحتی در عرصه علمی منتشر شوند.

مارتین گرگوری بیش از یک دهه پیش در «مجله نیچر» نوشت:
«دو نوع نوشتار‌ علمی وجود دارد. یک نوع برای جلب خواننده و نوع دیگر فقط برای این ‌که مورد ارجاع قرار گیرد و این نوع دوم مانند یک بیماری عفونی به سرعت در حال گسترش است».

مؤلفان نیز بر این عقیده هستند که:
«کسی مقاله نویس خوبی خواهد شد که مقاله خوان خوبی باشد. بعلاوه یک مقاله علمی، مقاله ای است که نتوان از آن جمله ای کم کرد و نتوان به آن جمله ای افزود».

ناشر(Publisher):

آنکه عهده دار چاپ، پخش و توزیع کتاب و مجله و دیگر مطبوعات است.

ژورنال(Journal):

همان مجله است که ممکن است دو سالنامه، سالنامه، دو فصلنامه، فصلنامه، ماهنامه، هفته نامه، دو هفته نامه باشد ولی این عبارت در بیان آکادمیک ایران بیشتر بیانگر مجلات خارجی است! به طور کلی هر چه تعداد شماره‌های یک ژورنال کمتر باشد شانس پذیرش مقالات کمتر می‌شود و بر عکس. بنابراین تنها در صورتی مقاله خود را به سالنامه یا دو سالنامه ارسال کنید که یقین داشته باشید حرفی برای عرضه دارد.

Volume number:

شماره‌ی سالِ انتشارِ یک مجله را مشخص می‌کند.

Issue number:

شماره‌ی مجله، در یک سال مشخص می‌باشد.

Number:

تعداد کل شماره‌های یک مجله را مشخص می‌کند.
مثال: Volume number: 2 ، Issue number: 2 ، Number: 6 ، به این معنی است که این مجله در سال دوم انتشار خود می‌باشد که دومین شماره را نیز در این سال چاپ کرده است و در مجموع تا به حال 6 شماره چاپ کرده است.

ویراستار(Editor):

ویراستار کسی که اثر یا مجموعه آثار یا مقالاتی را که از آن خودش نیست برای انتشار آماده می‌کند.

ویراستاری(Editing):

ویراستاری یعنی تصحیح، توضیح، انتخاب و تجدید نظر یک اثر به نحوی که از آن، متنی مستند پدید آید.

نویسنده(Author):

نویسنده، شخصی است که مسئولیت مستقیم پدید آوردن آن اثر را داشته باشد.

استناد(Citation):

بیان کننده تعداد ارجاعاتی است که در یک دوره زمانی خاص به یک مقاله یا ژورنال داده می شود.

الگو(Template):

که قالب(Format) نیز گفته می شود. نگارش مقاله برای هر کنفرانس یا ژورنال باید از الگوی واحدی پیروی کند، تا ظاهر تمامی مقالات منتشر شده در آنها به صورت یکسان باشد. قالب مقاله معمولا به صورت فایل MS Word قابل دسترسی است و یا نحوه نگارش آن در سایت نگاشته می شود.

سابمیت (Submit):

یعنی ارسال مقاله به یک ژورنال! این اصطلاح خیلی نشان نمی‌دهد که شما مقاله نویس هستید!! هر کسی می‌تواند مقاله سابمیت کند مهم بقیه ماجراست! یعنی اگر شما20 مقاله سابمیت کرده باشید، این اصلاً به معنای توان بالای علمی شما نیست! این یعنی مقاله‌تون رو فرستادید همین و بس! البته اگر مقاله‌ای توسط استاد شما یا زیر نظر استاد شما ارسال شده باشد برای جلسه دفاع پایان نامه نمره مثبت دارد چون هیچ استادی مقاله بدون محتوا سابمیت نمی‌کند. فرایند سابمیت مقاله نسبت به هر ژورنال متفاوت است. مثلا الزویر از سیستم سایت خود استفاده می‌کند و برخی ژورنال‌های دیگر ایمیل را ترجیح می‌دهند.

منیو اسکریپت (manuscript):

یا دست‌نویس همان مقاله شما است که هنوز در جایی مورد چاپ قرار نگرفته است. وقتی مقاله‌یا دست‌نویس شما مورد داوری قرار گرفته و چاپ شد می‌توان با آن paper یا article گفت.

منیو اسکریپت نامبر (manuscript NO):

شماره دست‌نویس ارسالی می‌باشد. وقتی شما مقاله خود را به ژورنال سابمیت می‌کنید کدی به مقاله شما اختصاص می‌یابد و شما جهت پیگری‌های بعدی قبل از هر چیز باید این کد یا شناسنامه مقاله را گزارش کنید.

ادیتور(Editor):

شخصی است که اداره مدیریت ژورنال را برعهده دارد. ادیتور مقالات شما را برای بررسی علمی به یک، دو، سه چهار نفر که پتانسیل بررسی مقاله شما را دارند (و اصطلاحا داور گفته میشود) ارسال می‌کند و از آنها می‌خواهد که نظرشان را درباره مقاله شما بگویند.

ویت ادیتور (With Editor):

زمانی که مقاله شما به دست ادیتور رسیده باشد و ادیتور به دنبال شخص و یا اشخاصی می‌گردد تا داوری مقاله شما را قبول کنند.

آندر ریویوو (Under Review):

زمانی که مقاله شما زیر دست داورها است و آنها مشغول بررسی و داوری مقاله شما هستند.

ریفرینگ یا ریفرکردن (Refereeing):

یعنی همان داوری کردن. در این مرحله مقاله شما توسط داور (referee) یا داوران مورد داوری قرار می‌گیرد. این اصطلاح در برخی از ژورنال‌ها معادل همان Review یا بررسی کردن است.

ریوایز (Revise):

این اصطلاح بر دو نوع است!
مینور ریوایز (Minor Revise) و ماژور ریوایز (Major Revise). همانطور که از اسم‌ها مشخص است مینور یعنی زیاد ایراد نگرفتن از مقاله‌ و ماژور یعنی زیاد ایراد گرفتن! در ماژور ریوایز یا اصلاحات اساسی ممکن است مقاله شما بعد از اصلاحات، مجددا به داور جهت تایید اصلاحات صورت گرفته ارسال گردد. ولی در مینور ریوایز معمولا اصلاحات توسط مدیر یا کارشناس اجرایی مورد بررسی قرار می‌گیرد. بنابراین همیشه و حتما بخش‌های اصلاح شده را با رنگ دیگر مشخص سازید.
ریسابمیت (Resubmit):
این در واقع همان ریوایز است زمانی که مقاله شما ایرادات زیادی داشته است، با این تفاوت که وقتی مقاله شما ریوایز می‌خورد (حالا چه مینور و چه ماژور) بعد از اینکه شما ایرادات را رفع کردید دیگر مقاله شما برای داوری مجدد ارسال نمی‌شود اما وقتی که مقاله شما رسابمیت می‌خورد متاسفانه شما باید ایرادات را رفع کنید و مقاله را دوباره بفرستید و این یعنی اینکه مقاله شما بار دیگر باید کاملا و دقیق داوری بشود. البته معمولا داورها می‌گویند شما می‌توانید این مقاله را دوباره برای خودمان ریسابمیت کنید اما می‌توانید برای ژورنال‌های دیگر هم بفرستید (میل خودتون).

اکسپت (Accept):

زمانی که مقاله شما پذیرفته شده باشد اصطلاحاً گفته میشود که مقاله شما اکسپت شده است.

ریجکت (Reject):

زمانی که مقاله شما در مجله مورد نظرتان پذیرش نشده است. البته این بدین معنا نیست که مقاله شما سطح علمی قابل قبولی ندارد و ممکن است به دلیل‌های دیگری باشد برای مثال ممکن است شما مقاله برای ژورنال مناسبی نفرستادید. قبل از ارسال مقاله حتما بخش scope مجله را مطالعه کنید و در صورتی مقاله خود را به آن ژورنال ارسال کنید که متناسب با اهداف و قلمرو مجله باشد. این قسمت بحث زیادی دارد و انتخاب مجلات مناسب برای مقالات بسیار تخصصی و حتی یک هنر است و متاسفانه حتی بسیاری از اساتید به این هنر مسلط نیستند.

انصراف(With draw):

مرحله ای که نویسنده مقاله به هر دلیلی تصمیم به باز پس گیری مقاله از کنفرانس و یا ژورنال قبل از چاپ آن می کند. این کار معمولا رایج نیست و بوسیله ارسال ایمیل انجام می شود، اما امکان دارد اساسا ژورنال ها چنین مسأله ای را (مخصوصا پس از ارسال به داور) قبول نکنند و یا برخوردهای سختگیرانه ای(قرار دادن اسم نویسنده در لیست سیاه و…) داشته باشند.

(Science Citation Index) :SCI

به معنای نمایه استنادی علوم می‌باشد، که پوشش موضوعی آن شامل علوم محض، علوم کاربری، پزشکی، دامپزشکی، کشاورزی و برخی دیگر از رشته‌ها است یکی از بخش‌های مهم پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی می‌باشد.

SSCI (Social Science Citation Index):

به معنای نمایه استنادی علوم اجتماعی، که پوشش آن رشته‌های مختلف علوم اجتماعی است. این نمایه نیز یکی از بخش‌های پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی می‌باشد.

AxHCI(Arts Humanities Citation Index):

به معنای نمایه استنادی هنر و علوم انسانی می‌باشد، که چنانکه از نام آن برمی‌آید پوشش موضوعی آن رشته‌ها و گرایش‌های مربوط به هنر و علوم انسانی است. این نمایه نیز بخشی از پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی می‌باشد.

JCR(Journal Citation Reports):

به معنای گزارش‌های استنادی مجلات می‌باشد و به طور کلی نمایه‌ای سالانه از مجلات دارای رتبه آی.اس.آی است که توسط شرکت تامسون در مورد مقایسه و ارزیابی مجلات ارائه می‌شوند را در بر دارد که در ماه ژوئن هر سال منتشر می‌شود. این نمایه یکی از بخش‌های پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی می‌باشد که بوسیله آن می‌توان مجلات کلیدی را مشخص کرد، همچنین نویسندگان را در تعیین مجله‌هایی که تحقیقات مورد علاقه آنان را منتشر می‌سازند و نیز در این باره که مقاله‌های خود را در کدام مجله یا مجلات چاپ نمایند کمک نماید. به ناشران در کسب آگاهی از اینکه نتایج تحقیقات چاپ شده در مجلات آنها تا چه حد و به وسیله کدام مجله یا مجله‌ها مورد استناد قرار گرفته است، همچنین به کتابداران در انتخاب و اتخاذ تصمیم درباره حفظ و نگهداری نشریات با اهمیت و انتخاب بهترین مجلات برای استفاده کنندگان از کتابخانه.

شماره استاندارد بین‌المللی پیایندها (شاپا) یا ISSN (International Standard Serial Number):

شماره هشت رقمی منحصر به ‌فردی است که برای مشخص کردن یک نشریه دوره‌ای چاپی یا الکترونیکی به کار می‌رود. این استاندارد توسط سازمان بین‌المللی استانداردسازی تحت نام ایزو ۳۲۹۷ در سال ۱۹۷۵ تبیین شده است.

شماره استاندارد بین المللی کتاب (شابک) یا ISBN(International Standard Book Number):

شابک، شماره استاندارد شناسایی بین‌المللی است که به کتاب‌های منتشرشده منسوب می‌شود. این استاندارد در سال ۱۹۶۶ در کشور انگلیس توسط صنف کتابداران پایه‌گذاری شد. این شناسه از سال ۱۹۶۰ تا پایان سال ۲۰۰۷ ده‌رقمی بوده‌است، و از آغاز این سال، برای افزایش دامنه اختصاص شناسه، سیزده ‌رقمی شده‌است. شابک را در زبان‌هایی که از خط لاتین استفاده می‌کنند با سرواژه “ISBN” نشان می‌دهند. شابک در ایران زیر نظر مؤسسۀ خانه کتاب ایران تعیین و مدیریت می‌شود.

شناسه دیجیتال اشیاء (اسناد) یا DOI (Digital Object Identifier):

شناسه دیجیتال، یک کد عددی است که همانند اثر انگشت برای هر مقاله بی همتاست. این کد همانند بارکد برای شناسایی محصولات آنلاین بکار برده می‌شود. بطور خلاصه DOI بطور بی همتا و انحصاری مختص هر مقاله می‌باشد و کلید اصلی ارتباط این محصول آنلاین با سایر محصولات آنلاین (در اینجا سایر مقالات) در دنیای مجازی محسوب می شود. ناشران برای ارتقا شاخصهای کیفی و کمی مقالات خود با کسب این کد عملا قسمت عمده‌ای از مراحل ارتقا مجله و افزایش شانس نمایه سازی را انجام می‌دهند. DOI یک رشته عدد است که بطور انحصاری به هر نوشته آنلاین تعلق میگیرد. این کد به یک لینک دایم اینترنتی بطور ابدی و فناناپذیر متصل میباشد. DOI یک کد شامل حروف و اعداد می‌باشد که از دو بخش تشکیل شده است (یک پیشوند و یک پسوند) که با یک اسلش از همدیگر جدا می‌شوند. پیشوند مشحص کننده‌ی ثبت نام کننده می‌باشد و پسوند که توسط ثبت نام کننده تعیین می‌شود مشخص کننده نوشته‌ی خاص می‌باشد. کد DOI می‌تواند برای متون (مجلات،کتاب‌ها، کتابچه‌های خلاصه مقاله و مقالات)، صداها، تصاویر و یا حتی نرم‌افزار ها نیز استفاده شود. از مزایای DOI برای مقالات می‌توان به داشتن شناسه دایمی در همه مقالات، جذب ترافیک بیشتر و موثرتر به مقالات، تبدیل منابع به ابرلینک یا Hyperlink، جلوگیری از خطاهای انسانی یا ماشینی در نگارش منبع یا Reference، شمارش واقعی تعداد ارجاعات به مقالات و متعاقب آن محاسبه واقعی قدرت نفوذ یا Impact Factor برای مجلات، و ارتقا شاخص واقعی علم سنجی (scientometrics) محققین و مالکین حقوقی مقالات همانند دانشگاه‌ها اشاره کرد.

کدORCID(Open Researcher and Contributor ID):

ORCID یک کد شامل حروف و اعداد (16 کاراکتر) می‌باشد که به هر نویسنده به صورت اختصاصی تعلق می‌گیرد. هدف از ارائه این سرویس فراهم کردن شناسه مشخص برای هر نویسنده آزاد می‌باشد. این کد دائمی است. در واقع در این سرویس، نویسندگان می‌توانند رزومه علمی خود را به ثبت برسانند و بجای ارسال رزومه به جاهای مختلف کافی است کد ORCID خود را ارسال کنند. افراد، داوران و ژورنال‌های مختلف با این کد می‌توانند وارد صفحه نویسنده شده و رزومه، تجارب، و توانمندی‌های او را مشاهده نمایند.
Researcher ID سیستمی مشابه با ORCID است که از ژانویه 2008 توسط تامسون رویترز راه‌اندازی شده است. این کد نیز دائمی بوده و برای نویسنده یک پروفایل ایجاد می‌کند که نویسنده می‌تواند انتشارات خود را به آن بیفزاید.

درباره دکتر سعید جوی زاده مولف کتاب اصول نگارش مقالات علمی

دکتر سعید جوی زاده، پژوهشگر و کوچ تحصیلی در ایران، با تخصص در زمینه پژوهش و نگارش علمی، از جمله مدرسان برجسته در این حوزه در ایران است. وی در سال 1358در شهر شیراز به دنیا آمد و از دانشگاه خوارزمی(تربیت معلم سابق) با مدرک دکتری جغرافیا فارغ التحصیل شد. سپس وی به تدریس و پژوهش در دانشگاه‌های مختلف در داخل  پرداخت.

دکتر سعید جوی زاده، کتاب‌های بسیاری در زمینه پژوهشگری، نگارش علمی و مدیریت تحصیلی تالیف کرده است. او یکی از نویسندگان مشهور در حوزه پژوهشگری و نگارش علمی در ایران است. از جمله کتاب‌های او می‌توان به “مکاتبات بین‌المللی در پژوهشگری”، “اصول پروپوزال نویسی”، “چگونه دانشجوی حرفه‌ای باشیم”، “مقاله‌نویسی از ابتدا تا ارسال به ژورنال”، “کوچینگ تحصیلی” و… اشاره کرد.

دکتر جوی زاده همچنین در کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی در ایران زبانزد عام و خاص برای دانشجویان و پژوهشگران به آموزش مهارت‌های نگارش علمی می‌پردازد. وی به عنوان یکی از مربیان معتبر در حوزه پژوهش و نگارش علمی در ایران شناخته می‌شود و نقش بسیار مهمی در آموزش مهارت‌های نگارش علمی در دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی ایفا می‌کند.

فصل اول کتاب اصول نگارش مقالات علمی

اهمیت ارتباطات علمی و نگارش آکادمیک

خواننده پس از مطالعه این فصل باید بتواند:
 اهمیت نگارشات علمی را بیان کند.
 انواع مقالات علمی را توضیح دهد.
 مفهوم تحقیق و انواع تحقیق را بیان کند
 اشتباهات متداول در مقاله نویسی را شرح دهد
 مراحل نوشتن یک مقاله علمی را شرح دهد.
 برای خود اهداف کوتاه مدت، میان مدت، و بلند مدت تعیین کند و برنامه زمانبندی خود را جهت رسیدن به این اهداف تعیین کند.

1-1) سرآغاز
ارتباط، نقش قابل ملاحظه‌ای در پیشرفت علم دارد. یک پروژه‌ی تحقیقی تا نتایجش به درستی منتشر نشود، کامل نیست. شناخته شده‌ترین روش برای انجام این کار از طریق نشریه‌های تحقیقی خوب ارائه شده است. انتشار علمی یک کار سخت، بسیار رقابتی و اصولی است. برای منتشر شدن دست نوشته‌ها در ژورنال‌های با کیفیت، دست نوشته‌ها باید خوب تهیه شوند. شناخته شده‌ترین نوع انتشار علمی، مقاله‌ی تحقیقی داوری شده در یک ژورنال است. انتشارات دیگر عبارتند از مقالات مروری، فصل‌های کتاب، ارائه‌ی کنفراس‌ها و چکیده‌ها.

2-1) تاریخچه نگارشات علمی
همان طور که می‌دانیم امروزه ارتباط علمی، اندکی بیشتر از 300 سال قبل است. در سال 1665 میلادی بود که همزمان اولین ژورنال‌ها یعنیPhilosophical Transactions of the royal society of London در انگلیس و Journal des Scavans در فرانسه شروع به انتشار کردند. علی رغم این شروع زود، انتشار علمی تا پس از جنگ جهانی دوم زمانی که سرمایه گذاری‌های عظیم در تحقیق به تولید مقالات تحقیقی منجر نشدند، اهمیت پیدا نکرد. روبرو شدن با فشارهای غلبه بر یک افزایش چشمگیر در تحقیقات قابل انتشار و دادن امتیاز برتربه ژورنال‌ها به عنوان اولین وسیله‌ی مبادله‌ی نتایج تحقیقی، شرکت‌های چاپ و نشر علمی جدید شروع به کار و ویراستاران ژورنال شروع به پیشرفت کردند و از ضوابط چاپ و نشر سخت تر و دقیق‌تر و استانداردهای کنترل کیفیت استفاده کردند. این پیشرفت‌ها خواستار این بود که دست نوشته‌ها مختصر نوشته شوند، به خوبی سازمان دهی شوند و عاقلانه بررسی شوند به طوری که پایه و اساسی برای چاپ و نشرهای امروزه شوند. از این رو، با همکاری ناشران، ویراستاران و مؤلفان، چاپ و نشر علمی تبدیل به یک کار سخت و با اصول شده است. با ازدیاد ژورنال‌های انلاین در طول دهه‌ی گذشته، امروز ما شاهد حتی پیشرفت علمی دیگری در تاریخ و پیشرفت نگارش و چاپ و نشر علمی هستیم.

3-1) اهمیت نگارشات علمی
ارتباط در پیشرفت علم نقش مهمی دارد. ما از کار همه‌ی محققان بزرگ آگاهیم زیرا آنها نتایجشان را منتشر کرده‌اند. نوشتن یا صحبت کردن در مورد تحقیق به ما در روشن ساختن افکارمان کمک می‌کند و تحقیق را در یک محیط وسیع‌تر نشان می‌دهد. بنابراین، مبادله‌ی نتایج تحقیق یک بخش لاینفک فرایند تحقیق است. در واقع، یک پروژه‌ی تحقیقی کامل نیست مگر اینکه نتایجش به درستی منتشر شوند. شناخته شده‌ترین روش برای انجام این کار از طریق نشریه‌های تحقیقی خوب ارائه شده است.

ضرب المثل “نشر یا نابودی” و پیامدش “نشر و رونق” برای مدتی در کارهای علمی وجود داشته است. بنا به تجربه‌ی شخصی مؤلفان، این ضرب المثل قانون 40 سال پیش بود و در واقع در یک شکل قاطع‌تر قانون امروز نیز است و هم اکنون بیش از قبل توسط کشورها و سازمان‌های بیشتری دنبال می‌شود. محققان کل مقوله‌ها تحت فشار رو به رشد برای انتشار بررسی‌های کاری و شناخت حرفه‌ای قرار دارند، خصوصا برای کسانی که در مراحل اولیه‌ی کار هستند. انتشار نتایج تحقیق نیز برای جامعه‌ی محققان در اصل به منظور پیشرفت دانش، حائز اهمیت است. علاوه بر این، با در نظر گرفتن اینکه اکثر تحقیقات را بودجه‌های عمومی (پول مالیات دهندگان) پشتیبانی می‌کنند و نشریات علمی محصول و خروجی اولیه یا مستقیم اکثر تحقیقات‌اند، محققان مسئول منتشر کردن نتایجشان هستند تا از این طریق وظیفه‌ی خود نسبت به جامعه از لحاظ پاسخگوئی به بودجه‌های تحقیقات (عمومی) را انجام دهند.
انتشار کار تحقیقی در ژورنال‌های خوب یک کار بسیار رقابتی است. اکثر ژورنال‌ها و رسانه‌های انتشاراتی دیگر تعداد مقاله‌های بیشتری از آنچه می‌توانند منتشر کنند را دریافت می‌کنند، هر چه یک ژورنال مشهورتر باشد، تعداد مقالات دریافت شده و رد شده از سوی آن بیشتر است. مقالاتی که نگارش ضعیف دارند اولین مقاله‌هائی هستند که رد می‌شوند. نگارش خوب نیز وجه ضروری “بازاریابی” تحقیقاتتان است. برای فروختن هر محصول، سبک به مهمی محتواست. بسته بندی خوب نمی‌تواند محتوای بد را جبران کند، اما بسته بندی بد می‌تواند کیفیت حتی اگر خوب باشد را بپوشاند. در واقع، مؤلفان نیز همچون ویراستاران و منتقدان کار ناخوشایند رد یا توصیه به رد دست نوشته‌ها به خاطر کیفیت بد نگارش و ارائه را داشته‌اند. پیشرفت‌های چشمگیر در نشر و چاپ الکترونیکی، فرصت‌های چاپ و نشر را به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش داده است. با این حال، افراد هنوز هم به دنبال ژورنال‌های با کیفیت هستند و چاپ و نشر در این ژورنال‌ها فقط تبدیل به یک چالش رو به رشد شده است.
علاوه بر این، امروزه خوانندگان دسترسی نسبتا آسانی به مجموعه‌ی عظیمی از نشریات دارند، به طوری که اگر یک مقاله خوانده و شناخته شود می‌توان آن را به خوبی ارائه داد. بنابراین، به ویراستاران فشار آورده می‌شود که فقط مقاله‌هائی که خوب تهیه شده‌اند را بپذیرند. اصل مطلب این است که محققان باید در جهت نوشتن و انتشار خوب تلاش کنند.

4-1) روش‌های علمی، مقاله‌های علمی و نگارش علمی غیر تخصصی
علم، همه چیز در مورد دست یابی به دانش است. به عنوان انسان، همگی ما مجاز به داشتن عقاید شخصی‌مان در مورد یک موضوع هستیم، اما مجاز به داشتن حقیقت‌هایمان نیستیم. یک حقیقت همان طور که آن را می‌شناسیم تبدیل به واقعیت می‌شود، و از طریق روش‌های علمی است که حقیقت را در می‌یابیم. یک محقق یک فرضیه‌ی صفر را در مورد چگونگی نتیجه بخش بودن (عملی بودن) یک چیز
بر اساس مشاهدات و وضعیت دانش موجود ایجاد خواهد کرد، و سپس یک آزمایش را انجام می‌دهد، داده‌ها را تجزیه و تحلیل می‌کند و فرضیه‌ی صفر را رد می‌کند. محققی که شکاک است فرضیه‌ی صفر را نمی‌پذیر اما بر اساس تحلیل داده‌ها، یا آن را رد می‌کند و یا نمی‌تواند آن را رد کند. همان طور که آزمایشات در طول زمان تکرار می‌شوند و زمان بیشتری برای رد نکردن فرضیه‌ی صفر لازم است، این فرضیه تبدیل به نظریه‌ای می‌شود در مورد اینکه چگونه با شناخت بهتر چیزها، این چیزها نتیجه بخش و حقیقی می‌شوند. سپس محقق این نتایج و تفسیر را به عنوان یک مقاله می‌نویسد و آن را به یک ژورنال علمی تحویل می‌دهد. آنها طرح آزمایشی، روش شناسی، جمع‌آوری داده‌ها، تجزیه و تحلیل آماری، نتیجه‌های به دست آمده و غیره را بررسی می‌کنند. در ژورنال‌های علمی داوری شده است که “اصل حقیقت همان طور که آن را می‌شناسیم” برای مردم به وجود می‌آید. این سیستم نمی‌تواند کامل باشد، اما انسان‌ها نمی‌توانند با یک سیستم بهتر برای توصیف هر پدیده دست یابند و اصل حقیقت را برای شرح آن ایجاد کنند. علم را می‌توان از طرق مختلف در اختیار خوانندگان قرار داد. مرسوم‌ترین روش برای مبادله‌ی نتایج تحقیقی جدید با محققان همکار که توسط جامعه‌ی علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مقاله‌ای در یک ژورنال علمی است. همان طور که قبلا بیان شد، نتایج تحقیق علمی را نیز باید برای برآورده کردن استانداردهای پاسخگوئی در رابطه با استفاده از بودجه‌های عمومی در اختیار مردم گذاشت. علاوه بر این، ژورنالیست‌های روزنامه، میزبان‌های میزگردهای تلویزیونی، رهبران سیاسی، دیگر رهبران جامعه و غیره که با نفوذ هستند باید از نتایج تحقیقات علمی و پیامدهای آنها مطلع شوند. “نگارش علمی غیرتخصصی” به نوشتن برای غیر متخصصان با استفاده از زبانی اشاره دارد که توسط خوانندگانی که در اصل متخصص نیستند به آسانی قابل فهم است.
هر دو نوع نگارش (مقاله‌های علمی و مقاله‌های علمی غیر تخصصی) باید به اصطلاح ABC ارتباط (صحت، اختصار و وضوح) را برآورده کند. چون این مقاله‌ها مورد هدف خوانندگان مختلفی هستند، سبک و فورمت سازمانی (زبان) مختلفی دارند. اگرچه مقاله‌های علمی، دانش و اطلاعات جدیدی که توسط روش‌های بررسی دقیق و قابل قبول ایجاد شده‌اند و از سوی متخصصان (منتقدان) با صلاحیت و مستقل برای چاپ تائید شده‌اند را ارائه می‌دهند، اما مقاله‌های علمی غیر تخصصی دانش و اطلاعاتی را ارائه می‌دهند که در مقاله‌های علمی برای درک و فهم عموم گنجانده می‌شوند تا علاقه‌ی آنها بیدار کنند و به خواننده پیشرفت‌های جدید را آموزش دهند. از جداول و شکل‌ها معمولا برای نشان دادن اطلاعات جدید در مقاله‌های علمی استفاده می‌شود، در حالیکه از مثال‌ها و نمونه‌ها اغلب در مقاله‌های علمی عمومی برای آسان سازی خواندن و فهمیدن استفاده می‌شود. اعتبار اطلاعات ارائه شده یک ویژگی مهم در هر دو نوع نگارش است. توجه و تمرکز اصلی بخش‌های بعدی این کتاب، شرح دادن چگونگی سازمان دهی مقاله‌های تحقیقاتی برای برآوردن نیازها و ضوابط مقاله‌های علمی است.

چرا محققان، مقاله‌های علمی می‌نویسند؟
• ارتباط با محققان همکار
• کمک به پیشرفت دانش در رشته‌ی مربوطه
• کمک به پیشرفت کار حرفه‌ای
• مشهور و محترم شدن

چرا نگارش خوب حائز اهمیت است؟
• نگارش بسیار رقابتی است.
• محصول شما را به فروش می‌رساند.
• سبک به مهمی محتواست.
• ژورنال‌ها مقاله‌هائی بیشتر از آنچه می‌توانند چاپ کنند دریافت می‌کنند.
• مقاله‌هائی با نگارش ضعیف (بد) اولین مقاله‌هائی هستند که رد می‌شوند.
• نگارش مقاله‌های علمی و مقاله‌های علمی عمومی (غیر تخصصی)
• مقاله‌های علمی داوری شده در ژورنال‌های تحقیقاتی برای جامعه‌ی محققان چاپ می‌شوند.
• نگارش علمی غیر تخصصی: برای خوانندگانی که متخصص آن رشته نیستند.

5-1) مقاله‌های علمی
مقاله‌ی علمی یک سند کاغذی یا الکترونیکی است که نتایج اصلی تحقیق را گزارش می‌کند. تحقیق (به عنوان یک اسم) در دیکشنری انگلیسی آکسفورد این گونه تعریف می‌شود: بررسی نظاممند و مطالعه‌ی مطالب و منابع به منظور محقق کردن حقایق و رسیدن به نتیجه گیری‌های جدید.
دیکشنری Merriam Webster، تحقیق را یک جستجوی دقیق و مستمر خصوصا بررسی و آزمایش در جهت کشف و توضیح حقایق، بازنگری تئوری‌ها یا قوانین قابل قبول با در نظر گرفتن حقایق جدید یا استفاده‌ی عملی از این تئوری‌ها یا قوانین جدید، تعریف می‌کند. یک مقاله‌ی علمی یک مقاله‌ی معتبر و ماندگار است که نتایج اصلی یک بررسی را نشان می‌دهد و به دانش و اطلاعات قبلی به طوری اضافه می‌شود که کاربران قوی بتوانند مشاهدات را ارزیابی، آزمایشات را تکرار و ارزیابی کنند که آیا این داده‌ها و اطلاعات، نتیجه گیری را تصدیق می‌کنند یا نه.
با فرض اینکه بررسی‌ها می‌توانند ماهیت وسیع و متفاوتی داشته باشند، انتشار نتایج می‌تواند به صورت‌های مختلف باشد. نتایج جدید اغلب در ابتدا به شکل شفاهی یا به شکل یک پوستر به محققان دیگر در یک کنفرانس منتقل می‌شود. اگرچه چکیده‌های این ارائه‌ها در دسترس محققان همکار قرار خواهد گرفت، اما تا زمانی که تحت داوری دقیق موفقیت آمیز قرار نگیرند و از سبک و فورمت ژورنال‌ها برخوردار نشوند به عنوان مقاله‌های تحقیقاتی کامل پذیرفته نمی‌شوند. به همین دلیل، قابل قبول‌ترین شکل یک مقاله‌ی تحقیقی، مقاله‌ای در ژورنال تحقیقاتی است. قبل از وارد شدن به جزئیات ماهیت و شرایط یک مقاله‌ی تحقیقی، به طور خلاصه انواع مقاله‌های علمی رایج را بررسی می‌کنیم.

1-5-1) مقاله‌ی تحقیقی(Research (Journal) Paper)
ژورنال‌های تحقیقاتی، نتایج جدید و اصلی تحقیق را منتشر می‌کنند و قابل قبول‌ترین نوع مقاله‌ی تحقیقی هستند. مقاله‌های منتشر شده در این ژورنال‌ها دانش و اطلاعات جدید که از طریق روش‌های بررسی دقیق و قابل قبول ایجاد شده اند را ارائه می‌دهند. رایج‌ترین نوع یک مقاله‌ی تحقیقی در بر گیرنده‌ی فرضیه ایست که توسط روش‌های آزمایشی قابل قبول که به نتیجه گیری‌های مستند منتهی می‌شوند، آزمایش می‌شود. ژورنال‌ها تدابیر و ضوابط ویژه‌ای برای پذیرفتن مقاله‌ها برای چاپ دارند، اما همگی از سیستم داوری‌ای پیروی می‌کنند که از طریق آن دست نوشته‌ها برای چاپ توسط مسئولان مستقل و متخصص در موضوع بررسی می‌شوند، بر اساس پیشنهاداتشان ویراستاردر مورد قبول یا رد دست نوشته تصمیم گیری می‌کند. شکل 1-1 نمونه ای از یک مقاله تحقیقی را نشان می دهد.

شکل (1-1) نمونه ای از یک مقاله تحقیقی

2-5-1) مقاله‌ی انتقادی (Review Paper)
نقدنامه‌ها اطلاعات جدید و اصلی در مورد موضوع انتخاب شده را ارائه می‌دهند. این امر در بر گیرنده‌ی بحث و گفتگوی مقتدرانه توسط رهبران تحقیقاتی متبحر در موضوع است. یک مقاله‌ی مروری با آنالیز و توضیح یافته‌ها در یک رشته‌ی خاص، نتایج گزارش شده را ترکیب و ارزیابی می‌کند، و اغلب مسیرهای تحقیقاتی آتی را تعیین می‌کند. در شکل 2-1 نمونه ای از یک مقاله مروری آورده شده است.

شکل (2-1) نمونه ای از مقاله مروری

3-5-1) فصل کتاب (Book Chapter)
تا حدی شبیه به نقدنامه‌های تحقیقاتی هستند. انواع و اشکال مختلف بسته به حوزه‌ی کتابی که فصلش یک بخش را تشکیل می‌دهد، وجود دارد. شکل 3-1 فصل کتاب را نشان می دهد.

شکل (3-1) نمونه ای از فصل کتاب

4-5-1) مقاله‌ی کنفرانس و چکیده‌ها (Conference Paper and Abstracts)
مقاله‌ی کنفرانس که نتایج تحقیق را در یک کنفرانس بخصوص ارائه می‌دهد(شکل 4-1) اغلب اولین گام در مبادله‌ی نتایج تحقیق قبل از تحویل مقاله به ژورنال برای چاپ و داوری است. به دنبال بحث و گفتگو در کنفرانس، مقاله می‌تواند اصلاح شود و در کنفرانس‌های بعدی منتشر شود، یا به یک مقاله‌ی کامل ژورنال تبدیل شود. چکیده‌های کنفرانس همان طور که از نامشان پیداست، چکیده‌های مقالات کنفرانس هستند که در واقع یا در کنفرانس ارائه می‌شوند یا نمی‌شوند، و در کتاب چکیده‌ها که چند کنفرانس برای انتشار محدود یا آنلاین چاپ می‌کند، گنجانده می‌شوند. روند فعلی این گونه است. اما این چکیده‌ها اغلب چند ماه قبل از کنفرانس نوشته می‌شوند و بنابراین متن کامل نتایج که در کنفرانس ارائه می‌شود را ندارند. از این رو، ماهیت چکیده‌ها موقتی است و به عنوان مقاله‌های با کیفیت طبقه بندی نمی‌شوند، برخی از ژورنال‌ها حتی اجازه‌ی آوردن این چکیده‌ها به عنوان نقل قول‌های علمی معتبر در دست نوشته‌ها را نمی‌دهند.

شکل (4-1) نمونه ای از مقاله کنفرانس

5-5-1) پایان نامه‌ها و رساله‌ها (Theses and Dissertations)
اینها اسناد کتبی تحقیقات تائید شده‌ای هستند که توسط دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد یا دکتری به مدت دو تا چهار سال یا بیشتر انجام شده‌اند، و به طور توصیفی با مرور دقیق مطالب علمی ارائه می‌شوند. آنها انواع مخلف نشریات همچون مقالات ژورنال، مقاله‌های مروری و مقالات کنفرانس را به وجود می‌آورند.
در آمریکا و دیگر بخش‌های جهان واژه‌های “پایان‌نامه” و “رساله” کاربرد متفاوتی دارند. در آمریکا، یک پایان نامه اشاره دارد به یک سند تحقیقاتی برای مدرک کارشناسی و رساله برای مدرک دکتری (Ph.D)، اما در اروپا و دیگر بخش‌های جهان پایان‌نامه، اغلب برای یک مدرک دکتری و رساله برای مدرک کارشناسی ارشد ارائه می‌شود. در برخی از مکان‌ها، دانشجویان لیسانس نیز پایان‌نامه و رساله دارند.

شکل(5-1) نمونه ای از یک رساله

6-5-1) مکاتبه‌ی کوتاه / یادداشت تحقیقی
(Short Communication/Research Report)
برخی از ژورنال‌ها انتشار نتایج اولیه و ناقص (ناکامل) را به عنوان مکاتبه‌ی کوتاه و یا یادداشت‌های تحقیقی(شکل 6-1) مجاز می‌دانند. هدف، انتشار نتایج و روش‌های جالبی است که قطعا اثبات نشده‌اند. فورمت مکاتبات کوتاه شبیه به مقالات تحقیقی است، اما هر بخش کوتاه‌تر از بخش متناظر در یک مقاله‌ی تحقیقی است. بعضی از ژورنال‌ها نیز پاسخ‌های خوانندگان به مقاله‌های تحقیق و پاسخگوئی متقابل مؤلفان به این پاسخ‌ها که هر دو مقالات علمی محسوب می‌شوند را چاپ می‌کنند.

شکل(6-1) نمونه ای از یک مکاتبه‌ی کوتاه / یادداشت تحقیقی

7-5-1) تک نگاری (Monograph)
یک تک نگاری، اهمیت تائید شده‌ی موضوع یک تحقیق را ارائه می‌دهد، و اغلب از مقاله‌های تحقیقی یا مقاله‌های مروری بلندتر است. برخی از تک نگاری‌ها می‌توانند نتایج بررسی‌های خاص را در بر داشته باشند، اما معمولا ترکیبی از کارهای چند ساله‌ی انجام شده بر روی یک موضوع خاص در طول یک دوره‌ی زمانی توسط یک یا گروهی از کارشناسان را فراهم می‌کند. بطورکلی، مقالات ژورنال دارای بالاترین رتبه از لحاظ محتوای فنی، ارزش و پذیرش هستند. رتبه‌بندی نسبی برای انواع مقالات تحقیقی بسته به تعداد فاکتورهائی همچون نوع ژورنال یا دیگر مقاله‌ها که در آنها ظاهر می‌شوند، متفاوت است،

8-5-1) مقاله‌های ژورنال و تحقیقات مخصوص به مکان
علم، بین المللی است و دانش منتقل شده از طریق مقالات علمی باید کاربرد جهانی داشته باشد. با این حال، در مورد جامعیت (کلیت) نتایج بر اساس تحقیقات مخصوص به مکان و کاربردش در کشاورزی و مدیریت منابع طبیعی توضیحاتی باید داده شود.

6-1) تحقیقات اساسی و کاربردی
تحقیق، همان طور که قبلا بیان شد، در بر گیرنده‌ی بررسی یا آزمایش در جهت کشف و توضیح حقایق، مرور نظریه‌ها یا قوانین قبول قابول با در نظر گرفتن حقایق جدید، یا کاربرد عملی این نظریه‌ها یا قانون تجدید نظر شده است. در معرض محدودیت‌های این ویژگی‌ها، می‌توان بین تحقیقات اساسی و کاربردی بسته به ماهیت و حوزه‌ی تحقیقی تفاوت ایجاد کرد. تحقیقات اساسی یا بنیادی، فرایندها و مکانیسم‌ها را بررسی می‌کنند. هدف تحقیقات اساسی پیشرفت دانش است، نه لزوما کاربرد مستقیم نتایج. سرانجام می‌توان از نتایج این تحقیق بطور گسترده با پیامدهای فراگیر استفاده کرد، اما این یک اثر ثانویه است نه یک هدف. تحقیق کاربردی شامل کاربرد نتایج تحقیق برای حل مسائل ویژه است. تحقیق استراتژیک به کاربرد ابداعی نتایج اساسی تحقیق برای حل مسائل عملی در دوره‌ی متوسط تا بلند اشاره دارد. از طرف دیگر، تحقیق تطابق پذیر به پیشرفت فن آوری‌های مخصوص مکان برای حل مسائل خاص یک ماهیت آنی اشاره دارد.

1-6-1) “چه نوع تحقیقی”، “چرا” و “چگونه”
بعد دیگری از تحقیقات اساسی و کاربردی که کاملا با تحقیق مرتبط است، ماهیت سوالاتی است که در تحقیق وجود دارد: چه چیز، چرا و چگونه. چه نوع تحقیقی معمولا در طبیعت مشاهده می‌شود. نتایج به دست آمده از این آزمایشات بسیار به مکان وابسته‌اند. “چرا” این نوع تحقیق تلاش می‌کند تا
دلایل مربوط به رفتار مشاهده شده را کشف کند. “چه نوع” تحقیقی تلاش می‌کند تا به چگونگی روی دادن یک پدیده پی ببرد، از جمله چگونه می‌تواند با آنچه مشاهده شده است فرق داشته باشد.”چه نوع تحقیق” به تنهائی، با معمولا مشاهده شدن در طبیعت، عناصر فهم و درک مورد نیاز در یک مقاله‌ی تحقیقی را فراهم نمی‌آورد، و تنها برای مرحله‌ی مربوط به چرا و چگونگی انواع تحقیقات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بسیاری از بررسی‌های زمینه‌ای در علوم کاربردی، از جمله زمینه یابی کردن‌ها به پیدا کردن “چه اتفاقی می‌افتد اگر چیزی انجام شود” محدود می‌شوند، سپس داده‌ها با استفاده از بسته‌های آماری تحلیل می‌شوند، و مقاله‌ها نوشته می‌شوند تا گزارش کنند که یک رفتار بهتر یا متفاوت از بقیه بود.
مثال‌هائی برای “چه نوع” تحقیقی عبارتد از: اگر چیزی انجام شود چه اتفاقی می‌افتد. حتی اگر تحقیق چند بار تکرار شود، نتیجه همان ماهیت را خواهد داشت، و سوالات پرسیده نشده طبیعتا بی پاسخ باقی خواهند ماند. از این نتایج در نهایت می‌توان در مکان خاص در جائی که مطالعه انجام شده است استفاده کرد، اما در مکان‌هائی با ویژگی‌های زیست فیزیکی و اجتماعی اقتصادی دارای قابلیت اجرای غیر قطعی است. اهمیت موجود در شناسائی سوالات “درست” و ایجاد اهداف مشخص قبل از تحقیق، به عهده گرفته می‌شود. اگر برنامه ریزی شده باشد که تحقیق به سوالات “چرا” و “چگونه” چیزها روی دادند، پاسخ دهد، نتایج کار رد پذیرتر خواهند بود. به بیان دیگر، تحقیق باید در جهت ایجاد روابط علت – معلول و کشف اصولی که پایه واساس رفتار مشاهده شده است، باشد. یک اقدام نمی‌تواند فراتر از اصول باشد. اغلب اوقات، تلاش مورد نیاز برای انجام نوع تحقیق ” چرا ” و “چگونه” بیشتر از تلاش مورد نیاز برای انجام “چه” نوع تحقیق است.

2-6-1) تحقیق مخصوص به مکان (وابسته به مکان)
مقوله‌های مختلف تحقیق در جنگلداری کشاورزی با مقوله‌ها در دیگر اصول کاربری اراضی همچون کشاورزی و جنگلداری تفاوت زیادی ندارند. با این وجود، باید به رویکردهای آزمایشی در جنگلداری کشاورزی توجه‌ی خاصی بشود. این سیستم‌های کاربری اراضی که توسط Nair و دیگران توصیف شدند، معمولا از کشاورزی و جنگلداری پیچیده ترند. آنها گونه‌های چندگانه و ترکیبات متفاوت‌تر مؤلفه‌ها را در بر می‌گیرند، به همراه تاکید ویژه بر بهره برداری از تعاملات اقتصادی و بوم‌شناختی بین مولفه‌ها. نتایج، به عنوان محصولات یا خدمات، متعددترند و این سیستم‌ها به طور امکان پذیر درجه‌ی بیشتری از قدرت تحمل خاک نسبت به آنچه در کشاورزی مشاهده میشود. این پیچیدگی‌ها و ویژگی‌ها بعد متفاوتی را به آزمایش جنگلداری کشاورزی اضافه می‌کنند. تنها آن نوع تحقیقاتی که می‌توانند نتایج کاربردهای بلافاصله عملی در کوتاهترین زمان ممکن و در مقرون به صرفه‌ترین روش را تولید کنند، به عنوان تحقیقات تائید شده و حمایت شده از سوی سیاست گذاران و سازمان‌های اعطا کننده در جنگلداری کشاورزی و دیگر اصول کاربری اراضی، ارائه می‌شوند. پس مشخص است که چرا تحقیق کاربردی که در بر گیرنده‌ی سنجش و آزمایشات علمی است، بهترین نوع از تحقیق دراین اصول است. اگرچه آزمایشات علمی می‌توانند شامل بررسی‌ها در سطح اکوسیستم باشند، اما این واژه معمولا به بررسی‌های انجام شده بر روی ایستگاها، مزرعه‌ها یا دیگر واحدهای زراعی نسبتا کوچک اشاره دارد. از این رو، اکثر تحقیقات در جنگلداری کشاورزی و سیستم‌های کاربری اراضی مربوطه طبیعتا کاربرد گرا هستند. نتایج این بررسی‌ها بسیار وابسته به محل‌اند (یعنی، نتایج فقط در محلی معتبرند که مطالعه در آنجا انجام شده است). چالش معقول محقق، توضیح دادن اساس علمی مربوط به نتایج مشاهده شده و لذا عملی کردن نتایج در یک محیط وسیع‌تر از محل مطالعه است. دست نوشته‌هائی که این نوع بینش تحلیلی و استدلال مبنی بر پایه و اساس‌های نظری و شواهد و مدارک تجربی را ارائه نمی‌دهند، نقشی در اصل و اساس اطلاعات ندارند و ممکن است در فرایند بررسی رد شوند. به همین دلیل است که بسیاری از دست نوشته‌های تحقیقی در مورد جنگلداری کشاورزی در مراحل بررسی ژورنال‌های قوی رد می‌شوند. محققان باید از این مسائل آگاه باشند و هدف را بطور واضح مشخص کنند و مستقیما بر مرحله‌ی برنامه‌ریزی تحقیق تمرکز کنند. پس از در دست اقدام شدن تحقیق (مطالعه)، دیگر برای اصلاح کردن عیب و نقص‌های برنامه ریزی و طراحی تحقیق بسیار دیر است.

انواع تحقیقات بر اساس
کاربرد نتایج :
• اساسی: جستجوی اطلاعات، امکان عملی شدن آنی وجود ندارد.
• کاربردی: حل مسائل
• استراتژیک
• تطابق پذیر

ماهیت سوالات پرسیده شده:
• چه: چه اتفاقی می‌افتد زمانی که چیزی به روش انجام شده روی می‌دهد؟
• چرا: چرا این اتفاق افتاد؟
• چگونه: چگونه این اتفاق افتاد؟

تحقیق وابسته به مکان:
• با شرح دلایل علمی مربوط به رفتار مشاهده شده می‌توان از نتایج در محیط وسیع‌تر از محل مطالعه استفاده کرد.
• تعیین درست اهداف همزمان با طراحی آزمایش، و استفاده از روش های مناسب برای به انجام رساندن اهداف.

تفاوت Article با Paper
یادداشت (Article) به هر نوع نوشته‌ای و با هر سبک و سیاقی اطلاق می‌شود مانند نوشتن یک یا چند پاراگراف در روزنامه‌ای در خصوص موضوعی خاص ولی Paper یا مقاله دارای سبک و سیاق بوده و صرفا به نوشته‌های علمی اطلاق می‌گردد که دارای چارچوب مشخص هستند. بنابراین در مجامع علمی، مقاله Paper خوانده می‌شود.

هرم دانش چیست؟
داده(Data): واقعیت ها و موادخام اند. به تنهایی فاقد معنا هستند که به شکل آمار، ارقام، فهرست، اعداد، حروف و… می‌باشند .
اطلاعات(Information): داده های پردازش شده و تفسیرشده‌اند که ازارتباط و ترکیب مجموعه ای از داده ها به وجود می آیند و دارای معنا می‌باشند .
دانش(Knowledge): دانش به آمیزه ای از اطلاعات،نظریات علمی و تجربه در انجام یک کار مشخص اطلاق می‌شود.
خرد(Wisdome): وقتی که دانش برای تصمیم گیری وبهبودتصمیمات،فرایندها و اثربخشی یا سودآوری به کار گرفته می‌شود تبدیل به خرد می‌شود. به طور مختصر خرد، حکمت یا معرفت همان کاربرد دانش درعمل است.

7-1) چند اشتباه بزرگ و متداول در مقاله نویسی
مقاله نویسی نیز مانند هر کار پژوهشی دیگر با سختی‌ها و دشواری‌هایی همراه است و برای افراد کم تجربه ممکن است با موانع و اشتباهات زیادی همراه باشد. در زیر به مهمترین اشتباهات رایج هنگام نوشتن یک مقاله علمی، پژوهشی و یا ISI اشاره شده است که امید است پس از مطالعه بخش‌های مختلف این کتاب، اشتباهات پژوهشگران و دانشجویان در نوشتن مقاله به حداقل برسد.

1) عدم پیروی از فرمت ویژه ژورنالی که مقاله به آنجا ارسال شده است.
2) عدم پیروی از یک ساختار منطقی در مقاله ارسالی.
3) نگارش طولانی بخش چکیده.
4) فراموش شدن بیان مسئله و هدف پژوهش.
5) یکی نبودن عنوان مقاله و هدف.
6) عدم ارتباط موضوع مقاله با رویکرد ژورنال انتخاب شده.
7) استفاده از جملات ناتمام که با چند نقطه . . . . به اتمام می‌رسند.
8) استفاده از جملات مبهم.
9) استفاده از کلمات مخفف‌ها (Abbreviations) و واژه‌هایی که ممکن است خواننده را دچار ابهام یا گیجی کند.
10) به کاربردن جدول و یا تصویر و دیاگرام در داخل چکیده.
11) عدم پیروی از یک ساختار منطقی و درهم ریخته بودن جملات مقاله.
12) گرامر زبان انگلیسی یا فارسی.

واژه ها و عبارتهایی که نباید آنها را در نگارش پایان نامه و یا یک متن علمی بکار برد:

1) قیدهایی مانند “واقعا”، “در واقع”، “حتما”، “خوشبختانه”، “بدبختانه”
2) لطیفه و یا ضرب المثل
3) واژه هایی مانند: “خوب”، “بد”، “عالی”، “زشت”، “زیبا”، “احمقانه”، “وحشتناک”، “مشهور” . لازم به توضیح است که برای نگارش ارزیابی خود از کیفیت باید از واژگان دقیق استفاده کنید و از قضاوتهای کیفی پرهیز نمایید.
4) واژه هایی مانند: “خالص”، “محض”، “حقیقت” که در باطن آنها نوعی قضاوت نهفته است.
5) واژه هایی مانند: “کامل”، “جامع” که در دنیای واقعی وجود ندارند.
6) واژه هایی مانند “ایده آل” که نسبت دادن آن به هر روش یا راه حلی8 دربردارنده قضاوت است.
7) واژه هایی مانند “امروز”، “به زودی”، “در آینده نزدیک”
8) عبارت هایی مانند: “به نظر می رسد”، “بیانگر آن است”، “نشان می دهد”، “واضح است که”، “حقیقت آن است که” اگر بکارگیری این واژه ها برای اثبات موضوعی باشد نباید بکار گرفته شوند.
9) واژه “متفاوت” که گاهی به صورت اشتباه به جای گوناگون در نظر گرفته می شود.
10) واژه هایی مانند: “تعداد زیادی”، “از نوع”، “از جنس”، “چیزی شبیه به”، “فقط درباره”، “احتمالا” که همگی آنها مبهم هستند.
11) واژه هایی مانند” “باید”، “لاجرم”، “همیشه”، “هر”
12) به کاربردن ضمایر اول شخص مانند: “در فصل بعد شرح خواهم داد” و یا بکار بردن ضمایر دوم شخص مانند” در فصل بعد می خوانید” جایی در نگارش یک متن علمی ندارند.

8-1) مراحل نوشتن یک مقاله
جهت موفق شدن در ارسال و پذیرش مقاله دریک مجله معتبر در رشته جغرافیا لازم هست تا مراحل کلی نوشتن مقاله توسط پژوهشگر تدوین و برنامه زمانی برای انجام هر کدام از این مراحل به طور دقیق، مشخص شود. مراحل نوشتن یک مقاله علمی، پژوهشی و یا ISI به صورت زیر خلاصه می‌شود:

1) انتخاب‌ ژورنال مناسب.
2) مشخص‌ كردن‌ موضوع‌ كلي‌.
3) بررسي‌ و تحليل‌ موضوع‌ به‌ لحاظ‌ ارزشمندي‌ و امكان‌پذيري‌.
4) طرح‌ريزي‌ مقدماتي‌ و تدوين‌ ساختار كلي‌.
5) تعيين‌ برنامه‌ زماني‌ براي‌ انجام‌ كار (مديريت‌ زمان‌).
6) جستجو براي‌ يافتن‌ منابع‌ اطلاعاتي‌ پايه‌.
7) جستجو براي‌ يافتن‌ اطلاعات‌ مرتبط‌ (تهيه‌ كتابشناسي‌ مقدماتي‌).
8) مطالعه‌ منابع‌ اطلاعاتي‌ مهم‌ و مرتبط‌ براي‌ محدود و مشخص‌ كردن‌ موضوع‌ و رويكرد مقاله‌.
9) مطالعه‌ عميق‌ منابع‌ گردآوري‌ شده‌ و يادداشت ‌برداري‌ هدفمند.
10) مرتب‌ كردن‌ يادداشت‌ها بر اساس‌ فهرست‌ مطالب‌ و بازنگري‌ و پالايش‌ آنها.
11) نوشتن‌ متن‌ مقاله‌ (نسخه‌ اوليه‌).
12) مرور متن‌ اوليه‌ و اصلاح‌ آن‌ (تهيه‌ نسخه‌ دوم‌).
13) مشورت‌ با افراد متخصص‌ و صاحب‌نظر و اصلاح‌ نهايي‌ مقاله‌.
14) تهيه‌ و تدوين‌ چكيده‌، كليدواژه‌، مقدمه‌ و فهرست‌ منبع و در پايان‌ تهيه‌ نسخه‌ نهايي‌ مقاله‌.
15) ارسال مقاله به ژورنال انتخابی.

9-1) مدیریت زمان و برنامه ریزی در مقاله نویسی
جهت موفقیت در هر امری و به طور ویژه در امور پژوهشی (مثلا نگارش مقالات علمی و پژوهشی و ISI) نیاز به تدوین یک برنامه زمانبندی دقیق از شروع نگارش مقاله تا مرحله نهایی مقاله که همان ارسال مقاله به مجله مورد نظر می‌باشد، است. در زیر به یک مورد از جداول مدیریت زمان در نگارش مقالات اشاره شده است. در واقع این برنامه زمانبندی به پژوهشگران کمک می‌کند تا برنامه هر ماهه و حتی هر روزه خود را برای نگارش مقاله بدانند و این به معنی نظم در نگارش مقاله خواهد شد، بدین معنی که هر نویسنده علاوه بر اینکه برنامه هر ماهه خود را می‌داند، اگر بنا به هر علتی نتوانست طبق برنامه زمانبندی امر مربوط به یک ماه را انجام دهد حتما باید در ماه بعدی آن را جبران کند. لازم به ذکر است که این نوع برنامه ریزی و مدیریت زمان نباید تنها به صورت کوتاه مدت و مختص نگارش مقاله باشد بلکه در تقسیم بندی‌های مختلف، یک پژوهشگر باید برنامه ریزی‌های بلند مدت و میان مدت نیز برای خود داشته باشد. شکل 1-7 نمونه ای از برنامه ریزی و مراحل نوشتن یک مقاله علمی را توسط نویسنده مقاله نشان می دهد.

شکل (7-1) میانگین اتلاف وقت در امور مختلف زندگی هر انسان

10-1) مديريت زمان براي افراد تازه کار
• بياموزيد مدت زمان انجام تمامی كارهاي خود را محاسبه کنید.
• تخمین بزنید براي يافتن يک کتاب در کتابخانه چه مدت باید وقت در نظر بگیرید.
• اینکه چه مدت طول مي‌کشد يک پاراگراف کتاب را مطالعه کنيد.
• چه مدت براي یادداشت برداری باید وقت صرف کنید.
• پروژه‌اي را انتخاب کنيد که با زمان شما قابل انجام باشد.
• جدول زمان بندي را براي خود تهیه کنيد.
• پروژه‌هاي بزرگ را به بخش‌هاي کوچک‌تر تقسيم کنيد. اين کار تخصيص زمان براي هر بخشی را برای شما آسان‌تر مينمايد.
• کارهاي کوچک را بي درنگ انجام دهيد تا اينکه آنها را کنار بگذاريد. اين کار شما را تشويق خواهد کرد که از عهده کارهاي بزرگتري را که توجه بيشتري نياز دارند برآیيد.
• کارهاي سخت يا خسته کننده را به بخش‌هايي تقسيم کنيد. اين کار به شما اجازه خواهد داد که تکاليف بزرگ را همانند مجموعه‌اي از کارهاي قابل مديريت پيگيري کنيد.
• تـلاش نکنيد کـه تمـامي يک پروژه را در يک جـلسه بنويسيد، آن را بخش، بخش بنويسيد.
• اگر چيزي براي نوشتن به ذهنتان نمي‌رسد، تلاش کنيد به هر حال چيزي بنويسيد. حتي اگر آن را بعداً به صورت کامل تغيير دهيد، حداقل کار را آغاز کرده‌ايد.
• به خاطر داشته باشيد که اين، کار شماست و زماني که شما بر روي آن وقت صرف ميکنيد متعلق به شماست.

شکل (8-1) مدیریت زمان در نگاش مقالات ISI

11-1) ده فرمان نگارش مقاله
در زیر به 10 فرمان کلیدی جهت نگارش مقالات علمی اشاره خواهد شد که با بکارگیری درست و مناسب آنها در هنگام نوشتن مقاله، احتمال پذیرش مقاله در ژورنال مورد نظر به شدت افزایش می یابد:
1) استفاده از تجربه دیگران: برای ارتقای سطح نگارش مقاله نیازمند به استفاده از تجارب افرادی که تجربه خوبی در مقاله نویسی دارند، خواهد بود.
2) مطالعه مقالات خوب و معتبر در زمینه پژوهش: استفاده از منابع معتبر بعنوان مراجع نقش مهمی در کیفیت مقالات خواهند داشت. مقالات کنفرانس، معمولا اعتبار علمی پایینی دارند. استفاده از مقالات ژورنال های معتبر ISI به شدت راهگشا خواهند بود بطوریکه توقع نویسنده را از مقاله خود بشدت افزایش داده و به بهبود کیفیت مقاله کمک می کند.
3) نکته برداری در مقاله نویسی: نکته برداری فن بیان، ماهیت مسأله، نحوه ارائه مقاله، و نتایج مقاله در زمان جمع آوری منابع برای نگارش امری مفید خواهد بود.
4) صبر و تحمل: در موقع نوشتن مقاله همیشه باید صبر و حوصله کافی به خرج داد . ضرب المثل “چیزهای خوب زمان می برد” باید سرلوحه کار در مقاله نویسی قرار گیرد. چندین بار مطالعه کردن مقاله پس از آماده شدن و قبل از ارسال به یک مجله معتبر و بررسی مجدد نتایج مطالعه امری مفید و ضروری است که از رد شدن مقاله از طرف داور مقاله جلوگیری می کند.
5) مختصر و مفید نوشتن مقاله: توجه به این نکته که اکثر کسانی که مقاله را داوری و یا مطالعه می کنند حداقل دارای مدرک کارشناسی ارشد هستند نشان می دهد که معمولا افراد مطالعه کننده مقاله دارای اطلاعات اولیه هستند و بنابراین نباید در مقاله گزافه گویی کرد. در نگارش مقاله باید از ذکر نکاتی که به نظر بدیهی است چشم پوشی کرد و یا روابطی که قبلا اثبات شده است را به مرجع اصلی ارجاع داد و یا در ضمیمه ارائه کرد. استفاده از جملات کوتاه و ساده در نشان دادن مفاهیم بسیار مهم می باشد.
6) جلوگیری از ارجاعات بیش از حد: ارجاعات مکرر و بی مورد به عنوان یک ایراد از طرف داور مقاله محسوب می شود. ارجاع دادن به کتب و مقالات معتبرتر و مهم تر امری اساسی در مقاله نویسی است.
7) تمرکز بر روی یک شاخه در مقاله نویسی: بهتر است در رشته تحصیلی و یا هر امر پژوهشی در شاخه های مختلف رشته تحصیلی اطلاعات لازم را داشت اما فقط در یک حوزه متخصص بود. از این شاخه به آن شاخه پریدن یکی از اشتباهات رایج مقاله نویسی است که موجب خواهد شد در نهایت نتوان به جمع بندی مناسب رسید.
8) پرینت از مقاله: پرینت گرفتن از مقاله بعد از آماده کردن مقاله، جهت اصلاح و بازبینی مقاله امری بسیار کاربردی است و به نویسنده کمک خواهد کرد که خیلی از اشکالات مقاله که در پشت صفحه مانیتور مشخص نیستند، نمایان شوند.
9) مقید بودن به اصول اخلاقی
10) انتقال اطلاعات به طور کافی و مناسب به دیگران: تشکیل گروه های علمی در زمان نوشتن مقاله و به اشتراک گذاری اطلاعات توسط اعضای گروه در بین سایر اعضا نیز یکی از اصول مقاله نویسی است.

فصل دوم

مروری بر شاخص های علم سنجی، وب سنجی

خواننده پس از مطالعه این فصل باید قادر باشد:
 مفهوم علم سنجی و وب سنجی را بیان کند.
 اهداف علم سنجی و وب سنجی را بر شمارد.
 کاربردهای مختلف وب سنحی و علم سنجی را بیان کند.
 شاخص های مختلف علم سنجی را بیان کرده و آنها را با هم مقایسه کند.
 شاخص های مختلف وب سنجی را بیان کرده و وبسایت های مختلف دانشگاهی را از لحاظ این شاخص ها با یکدیگر مقایسه کند.

1-2) علم سنجی و تاریخچه آن:
علم سنجی یکی از رایج ترین روشهای ارزیابی فعالیت های علمی می‌باشد. این روش در روسیه شوروی پدید آمد و در کشورهای اروپای شرقی بویژه مجارستان برای اندازه گیری علوم در سطوح ملی و بین‌المللی استفاده شد. اولین کسانی که واژه علم سنجی را ابداع کردند دوبروف و کارنوا بودند. آن ها علم سنجی را به عنوان اندازه گیری فرآیند انفورماتیک تعریف کردند. انفورماتیک از نظر میخائیلف عبارت است از اصول علمی که به بررسی ساختار و ویژگیهای اطلاعات علمی می‌پردازد و قوانین و فرآیندهای این ارتباطات را مورد بحث قرار می‌دهد. به دنبال مطرح شدن این علم، دانشمندان برجسته دیگری از جمله کول، ایلز و هولم نیز از مقالات علمی به عنوان ملاکی برای مقایسه تولید علمی کشورهای مختلف استفاده کردند. آن ها از این طریق تولیدات علمی کشورهای مختلف را از لحاظ کمی و کیفی با یکدیگر مورد مقایسه قرار داده و وضعیت کشورهای مختلف را در تولید اطلاعات علمی مشخص نمودند. انتشار مداوم شاخص‌های علم سنجی که توصیف کننده پژوهش در اجتماعات مختلف علمی است می‌تواند عنصری مفید و کارآمد برای مدیریت تحقیق و سیاستگذاری و چگونگی تخصیص بودجه و امکانات در علوم باشد. در تایید این امر بک عقیده دارد علم سنجی می‌تواند به توازن بودجه و هزینه‌های اقتصادی تا حدی کمک کند و از این طریق کارایی تحقیقات را افزایش دهد. ارزشیابی کمی علوم که منجر به باروری و توسعه می‌شود می‌تواند کمک بزرگی برای مسئولان و برنامه ریزان باشد تا آن ها بتوانند با هزینه کمتر بیشترین استفاده را از منابع مالی و انسانی برده و در بهینه سازی ساختار اقتصادی ـ اجتماعی کشور موثر باشند. علم سنجی علاوه بر آنکه به دنبال جنبه‌های کمی علوم و تحقیقات است اقدام به اندازه‌گیری و تعیین معیارهای جنبه‌های مختلف مدیریتی و سازمانی علوم نیز می‌نماید. در سطحی وسیعتر علم سنجی را می‌توان از عوامل موثر گردش مستمر فعالیتهای تحقیقاتی در هر زمینه علمی دانست که مستقیما با ارزشیابی کمی علم سرو کار دارد. اساس کار علم سنجی بر بررسی چهار متغیر اساسی شامل مولفان، انتشارات علمی، مراجع و ارجاعات می‌باشد. علم سنجی بر آن است با استفاده از بررسی جداگانه این متغیرها با ترکیبی مناسب از شاخصهای مبتنی بر این متغیرها خصایص علم و پژوهش علمی را نمایان سازد. تعداد مولفان به عنوان یکی از شاخصهای فعالیت علمی در کشورهای مختلف می‌باشد که می‌تواند مبنایی برای مقایسه آنها محسوب گردد. انتشارات علمی تمامی مکاتبات و ارتباطات علمی چاپ شده را می‌تواند شامل باشد. یکی از مجاری اساسی ورسمی انتشار علمی مقالات می‌باشند که می‌تواند توزیع آنها را برحسب زمان، مکان، نوع یا مجرای انتشار وسایر ویژگیها مورد بررسی قرار داد. تعداد انتشارات به عنوان عنصری اساسی در علم سنجی می‌باشد که می‌تواند مبنای مقایسه‌های بین اجتماعات مختلف علمی و کشورها قرار گیرد. امروزه اکثر انتشارات علمی تبلور تلاشهای گروهی تعدادی از مولفین می‌باشند. از آنجا که منتشر کردن تولید علمی دانشمندان به صورت فردی برای ترسیم نتایج مهم آماری به تنهایی کفایت نمی‌کند، ارزیابیهای علم سنجی معمولاً بر سودمندی انتشار توسط اجتماعات علمی تاکید می‌کنند. علم سنجی دانش اندازه گیری علم تعریف شده است که با بررسی و کشف نظام و ساختار یک حوزه علمی به روش کمی، دستاوردهای یک قلمرو فکری را معین کرده و حتی خطوط احتمالی برای پیشرفتهای بعدی را پیش بینی می کند. علم سنجی سعی دارد با استفاده از داده های کمی مربوط به تولید، توزیع و استفاده از متون علمی، علم و پژوهش علمی را توصیف و ویژگیهای آن را مشخص کند. در زیر به مهمترین شاخص های علم سنجی اشاره می شود:
2-2) مهمترین شاخص های علم سنجی
1-2-2)تعداد مقالات، اختراعات:
تعداد مقالات علمی‌معتبر و اختراعات ثبت شده از جمله اولين مؤلفه‌های اساسی علم سنجی می‌باشند و می‌توانند مبنای مقايسه‌ بين مراکز مختلف علمی ‌و کشورها قرار گيرند. بديهی است که این مولفه‌ها نمی‌توانند به تنهايی قابليت‌ها و توانايی‌های علمی ‌يک محقق و يا يک کشور را نشان دهند. ميزان تاثيرپذيری يک اثر يا يک مجله مورد توجه قرار گیرد.
2-2-2) شاخص تاثيرگذاری يک مجله(Impact Factor)
شاخصی است که تاثيرگذاری مجلات را بر اساس نسبت بین استنادهای در یافتی به مقالات انتشار یافته در طول یک دوره زمانی معمولا یک دوره دوساله تعیین می‌نماید. بديهی است که هر اثری که در مجله ای با IF بيشتر انتشار يابد به طور متوسط دارای کيفيت علمی ‌بالاتری است. این شاخص مشهورترين شاخص تحليل استنادي است كه در سال 1955 توسط گارفيلد پيشنهاد شد، و شاخصي كاملاً‌ كمي است. ایمپکت فاکتور مجلات هر ساله برای مجلاتی که در لیست مجلات تامسون رویترز قرار دارند تعیین می‌شود. در پایان هر سال، مجله‌های تحت پوشش فهرست نویسی ISI که در فهرست وبگاه
علم(Web Of Science= WOS) قرار گرفته‌اند، ارزیابی می‌شوند. این موسسه هر سال در ماه ژوئن (ماه 6 میلادی) ایمپکت فاکتورهای مجلات در سال قبل را در گزارشات ارجاع مجله یا
(Journal Citation Reports,JCR)، منتشر می‌کند. این ضریب، نه برای مقاله ‌یا نویسنده، بلکه برای مجله محاسبه می‌شود. شاخص Impact factor به شما كمك مي‌كند كه ارزيابي مناسبي از ژورنال بويژه هنگامي كه با ژورنال‌هايي در زمينه يا رشته مشابه مقايسه مي‌شود داشته باشيد.
Impact Factor فقط در مورد نشريات نمايه ‌شده در بانک اطلاعاتی Web of Science و توسط موسسه ISI برای بیش از 11000 مجله محاسبه و منتشر می‌شود. به‌اين ترتيب فقط مجلات ISI دارای Impact Factor واقعی هستند. محاسبه بر مبنای یک دوره سه ساله صورت می‌گیرد.
به عبارت ديگر براي هر سال معين، ضريب تاثير يك مجله متوسط تعداد ارجاعات داده شده به هر مقاله‌ي منتشره در ان مجله در طي دو سال متوالي قبلي مي‌باشد. برای مثال اگر در سال 2011جمعاً 105 ارجاع به مقاله‌های سال‌های 2010 و 2009 آن مجله صورت گرفته باشد و در آن مجله در سال 2010 تعداد 9 مقاله و در سال 2009 تعداد ۲۴ مقاله چاپ شده باشد، ضریب ارجاع آن مجله از تقسیم 105 بر (15=9+6) به دست می‌آید که 7 است؛ یعنی به طور متوسط هر مقاله آن نشریه7 مرتبه مورد استناد مقالات دیگر قرار گرفته است. شکل 1-2 نحوه محاسبه ضریب تاثیر را نشان می دهد.

شکل(1-2): نحوه محاسبه ضریب تأثیر

1-2-2-2)ضریب تأثیر پنج ساله:
این ضریب تأثیر بیشتر برای رشته‌هایی کاربرد دارد که سرعت رشد علم کمتر است و یک مقاله ‌یا نظریه در طول زمان جایگاه خود را می‌یابد. از ضریب تأثیر ۵ ساله بیشتر در حوزه علوم انسانی استفاده می‌شود. نحوه محاسبه این عامل به این صورت است: تعداد مرتبه‌هایی که در سال جاری به مقالات ۵ سال قبل آن مجله استناد داده شده است تقسیم بر تعداد مقالات چاپ شده در آن پنج سال در آن مجله.
2-2-2-2)ضریب تأثیر جمعی (Aggregate Impact Factor):
اگر بخواهیم ضریب اثر تمام مجلات یک رشته علمی را با رشته‌ای دیگر مقایسه کنیم از این ضریب تأثیر استفاده می‌کنیم. یعنی ضریب اثر مجلات یک رشته جمع شده و با رشته‌ای دیگر مورد مقایسه قرا می‌گیرد. البته با توجه به انتقادی که به خود ضریب تأثیر وارد است و اینکه نمی‌توان رشته‌های مختلف را به دلیل ماهیت آن‌ها با هم مقایسه کرد از این شاخص استفاده چندانی نمی‌شود.
3-2-2) تعداد ارجاعات:
شاخصی است که صرفاً مرتبط با خود مقاله و مستقل از نوع مجله. این شاخص نشان دهنده ميزان تاثيرگذاری يک اثر در کارهای علمی‌ منتشر شده پس از آن است. شهرت اين شاخص به این سبب است که تعداد ارجاعات به يک اثر می‌تواند به طور موثری نقص موجود در تکیه بر شاخص تعداد مقالات علمی ‌را جبران کرده و معيار کمی ‌اين شاخص را تکميل و آنرا کيفی نمايد. اگر يک اثر علمی ‌طی چندين سال پس از انتشار سالانه ۵ تا ۱۰ ارجاع داشته باشد به احتمال زياد آن اثر در بدنه معرفتی حوزه علمی‌مرتبط با آن رشته قرار خواهد گرفت. سوالی که همچنان باقی است اين است که يک اثر چه تاثيری در کيفيت کارهای منشعب شده خود دارد.
4-2-2) کيفيت ارجاعات:
اين شاخص با بررسی کيفيت استنادها به يک اثر به تاثيرگذاری و راه گشايی کيفی يک اثر در توليد و توسعه علم، تاکيد می کند.
5-2-2)شاخص H:
h-index يكي از شاخص‌هاي جديد علم‌سنجي است كه علاوه بر اندازه‌گيري توليدات علمي افراد، ميزان تأثير (impact) علمي افراد را نيز مشخص مي‌كند. اين شاخص در سال 2005 ميلادي توسط پروفسور Hirsch، فيزيكدان دانشگاه كاليفرنيا ارايه شد. شاخص h-index بر اساس توزيع استنادات (citations) اسناد (documents) منتشر شده يك محقق تعيين مي‌شود. اين شاخص براي گروهي از محققان مانند يك دپارتمان، مركز يا دانشگاه نيز قابل محاسبه است. بنا به تعريف، چنانچه h مقاله از Np مقاله يك محقق هر كدام داراي حداقل h استناد باشند و مابقي مقالات وي يعني Np-h مقاله وي هر كدام كمتر از h بار استناد شده باشند، محقق داراي نمايه‌اي معادل h است. براي مثال چنانچه h-index محققي 5 باشد، مفهوم آن اين است که اين محقق حداقل 5 مقاله منتشر شده دارد که هرکدام حداقل 5 استناد دارند. به عبارت ديگر ساير مقالات اين محقق کمتر از 5 استناد دارند. بنابراين h-index نتيجه تعادل بين تعداد انتشارات و تعداد استنادات به ازاي هر مقاله است. اين شاخص به منظور ارتقاي ساير شاخص‌هاي اندازه‌گيري علم مانند تعداد كل مقالات و تعداد كل استنادات طراحي شده است تا محققان تأثيرگذار را از آنهايي كه صرفاً تعداد زيادي مقاله منتشر مي‌كنند، متمايز كند. اين شاخص براي مقايسه محققان با حيطه كاري يكسان كاربرد دارد. امروزه اين شاخص معادلImpact Factor براي محققين محسوب مي‌شود. پایگاه های اطلاعاتی استنادی تحت وب برای محاسبه شاخص اچ عبارتند از: ،Web of Science، Google Scholar، Scopus. شکل(2-2) نحوه محاسبه شاخص H را نشان می دهد.

شکل(2-2) نحوه محاسبه شاخص H
6-2-2) شاخص G:
گرچه شاخص H به دليل عدم تاثیر پذیری آن از مقالات کم استناد و یا بدون استناد و معدود مقالات پر استناد تمجید می شود اما این شاخص تداوم استناد به مقالات و تعداد استناد به مقالات را مد نظر
نمی گيرد. شاخص G در سال ۲۰۰۶ برای تکمیل عملکرد شاخص H تو سط دانشمندی بلژيکی
” لئو اگه” معرفی گرديد . در واقع شاخص G هرقدر تعداد استناد به مقالات پر استناد یک محقق بیشتر باشد، شاخص G منتسب به وی هم بزرگتر است . شاخص G عبارت است از G عدد از مقالات که مجموع استنادات به هر یک کوچکتر یا مساوی G، تقريبا مساوی G2 باشد. چنانچه مقالات را به ترتيب ميزان استناد از زياد به کم (نزولی) مرتب کنيم، جايی که تعداد مجموع استنادات تقريبا مساوی مجذور تعداد مقالات باشد، در آن رديف، تعداد مقاله بيانگر شاخص G خواهد بود. با توجه و دقت در نحوه محاسبه G-Index در می‌يابيم که ميزان G-Index هيچ وقت کمتر از H-Index نخواهد بود.
7-2-2) شاخص H-B
پس از مدتی از معرفی شاخص H گذشت، شاخص ديگری توسط بنکز در سال 2006 معرفی شد. وی اين شاخص را که ملهم از شاخص H بود، شاخص H-B ناميد. به کمک این شاخص، مورد توجه‌ترین موضوعات پژوهشی در هر رشته علمی بدست می‌آید. در واقع هر ايده و کار علمی‌طول عمری دارد که پس از مدتی به تاریخ انقضاء خود می‌رسد و سوال این است که چه موضوعی همچنان مورد توجه پژوهشگران است. در توجيه نياز به چنين شاخصی اظهار می‌شود که تعيين موضوعات مورد علاقه و در دست بررسی، در دنيای اطلاعات وسيع و بسیار زیاد، امروز نيازمند بررسی و جستجوی فراوان در انواع منابع اطلاعاتی است و این ابزار محققان را در يافتن موضوع پژوهش خود مدد می‌رساند.
8-2-2) ارزش متیو(Mathew Value)
اين شاخص شكل اصلاح شده ضريب تأثير است كه در سال 2006 توسط موييج معرفي شد. ارزش متيو در يك دوره پنج ساله و در موضوعي خاص محاسبه مي شود به اين صورت كه تعداد استنادها به مقاله هاي يك مجله در يك دوره پنج ساله را به تعداد مقاله هاي همان مجله و در همان دوره تقسيم مي كند و عدد به دست آمده را با همين نسبت ها دركل حوزه مورد پژوهش اندازه گيري مي كند.
9-2-2) شاخص Y (Y- index)
شاخص وای سعی دارد با در نظر گرفتن کیفیت و کمیت به صورت همزمان، نقاط ضعف شاخصهای دیگر را برطرف کند. به این منظور از IF به عنوان شاخص کمی و از رتبه فرد یا مجله یا پایگاه RP به عنوان ضریب ارزش یا شاخص کیفی استفاده می کند. بولن، رودريگز و سمپل در سال 2006 شاخصي را پيشنهاد كردند كه حاصلضرب ضريب تأثير به عنوان شاخص كمي و معادل مقبوليت در “رتبه بر اساس وزن” به عنوان شاخص كيفي مي باشد.
10-2-2) شاخص آنی/ شاخص فوریت (Immediacy index):
این شاخص نشان دهنده این است که آیا مقالات یک مجله به محض انتشار مورد توجه قرار می‌گیرند یا نه. این شاخص بیشتر برای رشته‌هایی مورد استفاده است که سرعت تولید علم در آن‌ها بسیار بالاست مانند بیولوژی یا ایمونولوژی. نحوه محاسبه آن به این صورت است: تعداد استنادها به مقالات یک مجله در سال X تقسیم بر تعداد مقالات آن مجله در همان سال X . بنابراین در محاسبه این شاخص تعداد استنادها به مقالاتی یک مجله در همان سال انتشار مورد توجه است. شکل 3-2 نحوه محاسبه ضریب فوریت را نشان می دهد.

شکل(3-2): نحوه محاسبه شاخص فوریت

11-2-2) ضريب تأثير رشته(Discipline Impact Factor (DIF)):
هدف از تعیین ضريب تأثیر رشته، مطالعه اهمیت مجلات اصلي و كلیدي در يك رشته علمي به كمك مقالاتي است كه در حوزه آن رشته منتشر مي شود. در اين روش تعداد اندكي از مجلات كه ضريب تأثیر بالايي در يك رشته دارند، شناسا يي مي شوند. در واقع اندازه گیري تعداد دفعاتي است كه مقالات چاپ شده در يك مجله اصلي آن رشنته، مورد استناد قرار مي گیرد. روش محاسبه ضريب تأثیر رشته نیز مثل محاسبه ضريب تأثیر مجلات است. شکل 4-2 نحوه محاسبه ضریب تاثیر رشته را نشان می دهد.

شکل(4-2): نحوه محاسبه ضریب تاثیر رشته

به عنوان نمونه اگر مجله (الف) در دو سال متوالي در مورد يك حوزه علمي خاص (مثلاً انرژيهاي تجديدپذير) تعداد20 مقاله منتشر كرده باشد و در اين دوره زماني به مجله ذكر شده در اين حوزه 15 استناد تعلق گرفته باشند؛ و مجله (ب) هم در همان دو ساال متوالي، 20 مقاله منتشر كرده باشد اما در اين دوره زماني 50 استناد به مقالات آن تعلق گرفته باشند، و به همین ترتیب مجله (ج) 240 مقاله را منتشر كرده باشد كه در اين بازه زماني تعداد 300 استناد به آنها صورت گرفته باشد، ضريب تأثیر رشته اين سه مجله در دوره زماني مذكور به ترتیب زير خواهد بود:

مجله الف : 75/0 = 20/15
مجله ب : 5/2=20/50
مجله ج: 52/1= 240/300
12-2-2) نيمه عمر ارجاعات به مجله يا نيمه عمر استناد(Cited half-life)
نیمه عمر استناد به مجله در سال yمدت زماني است كه از سال y بايد به عقب برگرديم تا نیمي از كل استنادات به آن مجله انجام شده باشد. نیمه عمر بالاتر براي مجله مي تواند نشان دهنده ارزش ماندگاري مقالات آن مجله باشد. شاخص نیم عمر، نقش زمان را در بهره برداري از اطلاعات روشن كرده و نشان مي دهد كه با گذشت زمان از میزان سودمندي مقالات و كتابها كم مي شود. بعد از مدت ده يا پانزده سال (بسته به موضوع) مقالات رشته هاي مختلف سودمندي خود را به عنوان منبع مورد استناد از دست مي دهند. بديهي است وقتي مقاله هاي يك مجله ارزش خود را براي ارجاعات به سرعت از دست بدهند (مقاله ها سطحي باشند و يا پیشرفت علم و فناوري آنقدر سريع باشد كه به سرعت بي ارزش شوند) تنها به مقاله هاي جديد مجله ارجاع داده شده و اين موضوع باعث مي شود كه نیمه عمر ارجاعات به مجله كاهش يابد. بنابراين هر چه نیمه عمر ارجاعات به مجله بیشتر باشند، نشان مي دهد ارزش مقاله هاي مجله طي زمان حفظ شده و هنوز مورد ارجاع قرار مي گیرند. در مجموع، هر چه عمر ارجاعات به يك مجله بزرگتر باشد، ارزش علمي مجله بالاتر مي رود. به عنوان مثال اگر شاخص نیمه عمر ارجاعات براي يك مجله در سال 2014 برابر با 8 باشد، به اين معني است كه اگر به 8 سال قبل برگرديم، 50 درصد تعداد كل استنادات به مجله صورت گرفته است. به عبارت ديگر، 50 درصد تعداد كل استنادات به اين مجله، در طي 8 سال گذشته انجام شده و در نتیجه نیمه عمر آن مجله 8 سال است (هرچه به مقالات جديدتر در داخل مجله ارجاع داده شنننود نیمه عمر ارجاعات در مجله كاهش مي يابد). ازسوي ديگر تحلیل هاي مرتبط با نیمه عمر مجلات و مقالات، میزان رشد و تحول علمي در حوزه مرتبط با آن مقاله يا مجله تخصصی را نیز نشان مي دهد. با كمك اين نوع تحلیل ها مشخص شده است علومي كه بیشتر جنبه نظري دارند (مانند رياضیات) داراي نیم عمر طولاني و علومي كه به مباحث نوين، روزآمد و فناورانه وابستگي دارند (مانند پزشکي) داراي نیم عمر كوتاهي هستند.

چند نكته:
 ضریب تأثیر، معيار ارزيابی ژورنال‌ها در يك زمينه يا رشته خاص با يكديگر می‌باشد. بنابراين هرگز نبايد ضریب تأثیر يك ژورنال فنی مهندسي به طور مثال رشته مهندسی كامپيوتر را با ضریب تأثیر يك ژورنال پزشكی و يا حتي ژورنال فنی مهندسی در رشته مهندسی مواد مقايسه نمود.

 برخي مجلات مقالاتی را چاپ مي‌كنند كه حالت Review دارند. ضریب تأثیر اين مجلات معمولا بسيار بالاتر از مجلات ديگر در يك رشته خاص ميباشد. از جمله اين مجلات مي‌توان به Annual Review of Cell and Developmental Biology ‏و Annual Review of Genetics اشاره نمود. و یا مجله مروری Progress in polymer science (با ضریب تأثیر 753/23) که به عنوان مهمترین مجله مروری در رشته مهندسی پلیمر محسوب می‌شود، در مقایسه با مجلاتي مانند Biomacromolecules و Macromolecules كه معمولا به عنوان معتبرترين مجلات غير Review در اين رشته محسوب می‌شوند ضریب تأثیر در حدود 4 تا 5 دارند. بدیهی است این موارد در مورد هر رشته متفاوت است.

 هرچند ضریب تأثیر يك ژورنال می‌تواند به عنوان معياری جهت تخمين ارزش متوسط مقالات آن ژورنال به كار رود ولی باید در نظر داشت تعداد ارجاعات به مقاله‌های مختلف يك ژورنال می‌تواند بسيار متفاوت باشد. به عبارت ديگر توزيع فراوانی ارجاع به هر مقاله در يك ژورنال به هيچ عنوان يك توزيع نرمال نمی‌باشد. به طور مثال بيش از 90 درصد ضریب تأثیر ژورنال بسيار معتبر Nature در سال 2004 به 25 درصد مقالات منتشر شده در اين ژورنال باز می‌گشت.

3-2) وب سنجی و تاریخچه آن (Webometrics)
وب سایت را می توان مجموعه ساختار یافته ای از داده ها دانست . منظور از داده ها در این مجموعه اطلاعات مربوط به محصولات، خدمات و وضعیت سازمان است که در قالب متن ها، تصاویر گرافیگی، عکس ها و فیلم ها نمایش داده می شود. دانشگا ه ها و مراکز آموزشی و پژوهشی در سراسر جهان در زمره سازمان هایی هستند که از شبکه جها ن گستر اینترنت بیشترین استفاده را می کنند و دانشگاهیان نیز با بهر ه گیری از امکانات بسیار فراگیر و گسترده اینترنت برای توسعه دانایی و تکمیل معلومات خود اقدام می کنند. یکی از اقدامات مفیدی که دانشگاه ها در سراسر جهان انجام داده اند این است که وب سایت هایی برای خود تنظیم کرده و اطلاعاتی را درباره خود در اختیار مراجعان و علاقمندان قرار می دهند. در بسیاری از کشورهای دنیا وب سایت های دانشگاهی یک ابزار ارتباطی به منظورهای چندگانه از معرفی دانشگاه، دانشکده ها، اعضای هیئت علمی تا جذب دانشجو، ارائه منابع درسی، دسترسی به فهرست عمومی کتابخانه ها، انتشار مجله های الکترونیکی و … به کار گرفته می شود.
از اواسط دهه 1990 حوزه پژوهشی جدیدی بر پایه رو ش های اطلاع سنجی به وجود آمد که کار آن پژوهش درباره ماهیت و خصوصیات وب می باشد. از همان زمان تلاش های روز افزونی برای بررسی ماهیت و ب جها ن گستر با به کارگیری روش اطلاع سنجی برای محتویات آن، ساختار پیوند ها و موتورهای کاوش صورت پذیرفت. آنچه در مطالعات مربوط به وب حائز اهميت است، ميزان استفاده حقيقي ازصفحات وب مي باشد. به واسطه مطالعات گسترده اي كه از اواسط دهه 1990 در زمينه وب انجام شد، اصطلاحات جديد و مختلفی در ارتباط با مفهوم کنونی وب سنجی پا به عرصه ظهور گذاشتند و توسط افراد مختلفي مطرح شدند. اصطلاحاتي چون »شبکه سنجی«(باسی، 1995) ، وبومتری( آبراهام، 1996)، اينترنت سنجي(آلماند و اینگورسن، 1997)، سايبرسنجي (نام یک مجله الکترونیکی)، کتاب سنجی وب (چَکرَبَرتی و دیگران، 2002)، وب سنجي(آلماند و اینگورسن، 1997) ، و(دی هیانی، و دیگران، 2002) و نظایرآن براي اولين بار توسط محققان مختلف معرفي شدند كه در آنها به وب و سنجش پيوندها در فضاي مجازي و وب پرداخته مي شود. ولی وب سنجی و سایبرسنجی دو اصطلاحی هستند که به طور گسترده به کار رفتند و در برخی موارد به صورت مترادف به کار برده می شوند.
از اواسط دهه 1990 حوزه پژوهشي جديدي بر پايه روشهاي اطلاع سنجي به وجود آمد كه كار آن، پژوهش درباره ماهيت و خصوصيات وب است. از همان زمان تلاشهاي زيادي براي بررسي ماهيت وب جهان گستر با به كارگيري روش اطلاع سنجي براي فضاي محتويات آ ن، ساختار پيوندها و موتورهاي كاوش شد. در سال 1997 آلماند و اينگورسن مطالعه وب را وب سنجي ناميدند و در مجله اي با عنوان سايبرسنجي در سال 1997 ، سايبرسنجي نامگذاري شد. حوزه وب سنجي مي تواند از همان روشهاي كمّي كه به صورت بنيادي براي تحليل كتاب سنجي و شناسا یی الگوهاي استنادي مقالات مجلات علمي طراحي شده اند، با استفاده از موتورهاي كاوش تجاري براي تأمين داده هاي خام در محیط وب نيز به كار گرفته شود، به ويژه آلتاويستا، آل دوب، یاهو و گوگل كه امکان جستجوي پيچيده بولي، شامل ويژگي هاي پيوندها و نشاني هاي اينترنتي را ميسر مي كنند.

1-3-2) کاربرد های وب سنجی
وب سنجی به عنوان یکی از شاخه های علمی پرکاربرد در کتابداری و اطلا ع رسانی و یک شیوه پژوهشی شناخته می شود که برای سنجش میزان تأثیرگذاری وب سایت ها و میزان رؤیت پذیری آنها مورد استفاده قرار می گیرد. و ب سنجی شباهت های متعددی با مطالعات علم سنجی، اطلاع سنجی و کاربرد روش های متداول کتاب سنجی دارد. در وب سنجی تلاش می شود فعالیت های مختلف موجود در محیط وب به صورت کمّی در آمده و قابل انداز ه گیری شود تا بتوان بر اساس اطلاعات کمّی بدست آمده در خصوص رفتارها، آینده، بهبود روش ها، طراحی سایت ها، تقویت و اصلاح موتورهای کاوش و به طور کلی فعالیت در محیط وب تصمیم گیری کرد. از جمله کاربرد های مهم وب سنجی، بررسی میزان تأثیرگذاری وب سایت ها و سنجش میزان رؤیت وب سایت ها باشد:
الف) سنجش میزان تأثیرگذاری وب سایت ها(Web Impact Factors):
سنجش میزان تأثیرگذاری وب سایت به مفهوم تحلیل میانگین پیوند های داده شده به یک وب سایت است.
ب) سنجش میزان رؤیت وب سایت ها:
مرئی بودن (میزان رؤیت) یک وب سایت عبارت از تعداد کل پیوند های خارجی سایت های دیگر به سایت مورد نظر می باشد. هرچه تعداد پیوند های دریافتی به یک و ب سایت بیشتر باشد، میزان بازید آن وب سایت از طرف کاربران بیشتر بوده است و بنابراین آن وب سایت در میان جامعه استفاده کننده تأثیر بالقوه بیشتری داشته است.
در حال حاضر زمینه های تئوری و تجربی مهمی برای کاربرد روش های وبومتریک در تحلیل فعالیت ها و انتشارات تحقیقاتی وجود دارد . یکی از مهمترین کاربردهای و ب سنجی رتبه بندی دانشگاه های جهان بر اساس وب سایت و تأثیرگذاری پیوسته آنها می باشد. از طرف دیگر در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، محققان و مدیران آثار خود را به دو صورت سنتی و الکترونیکی (از طریق وب) ارائه می کنند. اندازه گیری و ارزیابی حضور مؤسسات آموزشی و تحقیقاتی در وب می تواند به عنوان مکمل شاخص های استاندارد علم سنجی و کتاب سنجی به شمار رود. باز بینی و ارزیابی منظم وب سایت ها از جنبه های ساختاری و محتوایی و به دنبال آن مشخص شدن نقاط ضعف و قوت آنها، راهبردی مناسب برای سیاست گذاری و تصمیم گیری به دست خواهد داد.
2-3-2) شاخص های وب سنجی:
امروزه ارزیابی وب سایت ها بر اساس شاخص های وب سنجی گروه پژوهشی سایبرمتریک انجام می شود که یکی از بزرگترین سازمان های پژوهشی و مرکز اطلاعات و مدارک علمی وابسته به شورای ملی کشور اسپانیا می باشد. در این نظام رتبه بندی با استفاده از چهار شاخص زیر انجام می گیرد(شکل 5-2):
• شاخص اندازه (Size) سايز، يا اندازه وب سايت :به معناي تعداد صفحات ايندكس شده سايت توسط موتورهاي جستجو می باشد.
• قابليت رؤيت (Visibility) :نشان دهنده اهميت يك وب سايت از ديدگاه وب سايت هاي ديگر است، كه بر اساس پيوندهاي دريافتي از سايت هاي ديگر محاسبه مي گردد.
• فايل هاي غني شده(Rich Files) : نشان دهنده تعداد مدارک علمی موجود در سایت مانند فایل های پی دی اف است.
• گوگل اسكالر ( Google Scholar ): تعداد استناد هايي است كه به وب سايت دانشگاه شده و در گوگل اسكولار ايندكس شده است.

شکل (5-2) شاخص های مهم در وب سنجی

فصل سوم

انتخاب مجله

خواننده پس از اتمام این فصل باید قادر باشد:
 مفهوم مجلات با دسترسی آزاد و مجلات با دسترسی محدود توضیح دهد.
 حد اقل پنج مجله با دسترسی محدود و 5 مجله با دسترسی آزاد را در رشته خود بیابد.
 مجلات علمی پژوهشی معتبر برای ارسال مقاله خود را شناسایی کند.
 مجلات ISI معتبر برای ارسال مقاله خود را شناسایی کند.
 اهداف و دیدگاه های مجلات داخلی و خارجی را برای ارسال مقاله مورد بررسی قرار دهد و مناسب ترین آنها را برای ارسال مقاله انتخاب کند.
 اعضا هیئت تحریریه مجله معتبر داخلی و بین المللی را برای ارسال مقاله خود را معرفی کند و سمت سازمانی هر یک را شرح دهد.
 حد اقل 50 مقاله داخلی و 50 مقاله خارجی مرتبط با موضوع پژوهش خود را از مجلات معتبر داخلی و خارجی دانلود نماید.
 رتبه بندی 100 مجله ISI مرتبط با رشته خود را تعیین و مجلات را از لحاظ شاخص های مختلف با هم مقایسه کند.
 رتبه دانشگاهی خود را بر اساس رتبه بندی های مختلف داخلی و بین المللی تعیین کند.

1-3) گام اول: انتخاب مجله مورد نظر
در نظر دانشجویی که تا به حال مقاله‌ای منتشر نکرده، نوشتن و چاپ یک مقاله علمی – پژوهشی و ISI می‌تواند دلهره آور باشد. در این بخش به شما یاد داده خواهد شد که چگونه مقاله خود را به سرعت و به آسان‌ترین شکل ممکن به چاپ برسانید. اصلا ًنگران نباشید اگر تا به حال مقاله‌ای ننوشتید، به علت عدم آگاهی و آموزش ضعیفی بوده که دیده‌اید. بعد از خواندن این مطالب شما می‌توانید دست به کار شوید و شانس خود را امتحان کنید.
اولین قدم یافتن یک مجله مناسب برای چاپ مقاله شماست. شاید به غلط در دانشگاه‌ها به ما یاد داده‌اند که ابتدا باید مقاله را نوشت سپس به دنبال مجله مناسب گشت. ولی این یک روش غلط است که همیشه مرسوم بوده و همچنان ادامه دارد. شما باید قبل از هر اقدامی یاد بگیرید که چگونه مجله تخصصی رشته خود را پیدا کنید و پس از مطالعه اهداف نشریه و مقاله‌های شماره قبل مجله مورد نظر به این نتیجه برسید که چه مقالات و چه موضوعاتی از نظر مجله مورد نظر مهم است. در ادامه به شما یا می‌دهیم که چگونه می‌توانید مقاله خود را در یکی از مجلات منتشر کنید.
شاید اولین سوالی که ذهن هر محقق یا دانشجو را درگیر می‌کند این است که کدام مقاله را برای انتشار به کدام مجله بفرستیم؟ کدام مقاله را در کدام مجله منتشر کنیم؟ و یا مجلات معتبر را در کدام سایت‌ها یا پایگاه‌های علمی می‌توان یافت.کدام مجلات دارای اعتبار بیشتری هستند؟ طرز تشخیص مجلات معتبر از تقلبی کدام‌اند؟ کدام مجله با کلید واژه‌های موضوع تحقیقی من مناسب هستند؟
یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین اشتباهاتی که دانشجویان و اساتید دانشگاهی در انتخاب مجلات برای ارسال مقاله خود مرتکب می‌شوند این است که به نوع مجله توجهی نمی‌کنند. در زیر به شما یاد داده خواهد شد که چگونه می‌توان به مجلات معتبر علمی متناسب با موضوع مقاله شما دسترسی پیدا کرد. در ابتدا باید به تقسیم بندی انواع مجلات بپردازیم. مجلات از نقطه نظرات متفاوتی می‌توانند تقسیم‌بندی شوند:
در بین محققین، مجلات به علمی پژوهشی، ترویجی، عمومی، ISI،آموزشی، علمی و مروری تقسیم می‌شوند. در یک تقسیم بندی دیگر انواع مجلات از نظر هزینه به مجلات دسترسی محدود (Non –Open Access) و مجلات دسترسی آزاد (Open Access) نام گذاری می‌شوند. از نگاهی دیگر مجلات را از لحاظ داوری به دو دسته مجلات با داوری (pree Review) و مجلات بدون داوری (pree Review Non) تقسیم بندی می‌شوند.

1-1-3) مجلات با دسترسی محدود (Non-Open Access)
اکثر مجلات علمی در این گروه قرار می‌گیرند. این مجلات مقاله پذیرفته شده را به صورت رایگان چاپ می‌کنند اما آن‌ها را رایگان در اختیار عموم قرار نمی‌دهند. به همین دلیل این دسته از مجلات را مجلات دسترسی محدود می‌نامند. در واقع هزینه این مجلات از راه فروش مقالات چاپ شده که معمولاً بین 20 تا 50 دلار به فروش می‌رسند تأمین می‌شود. اکثر دانشگاه‌ها با بستن قرارداد با انتشارات مختلف در ازای مبلغی که به صورت سالانه پرداخت می‌کنند به کاربران خود امکان دسترسی رایگان به همه مقالات چاپ شده می‌دهند.

شکل (1-3) نمونه ای از مجلات با دسترسی محدود در پایگاه اطلاعاتی Science direct

2-1-3) مجلات با دسترسی آزاد (Open Access)
این دسته از مجلات نسبت به گروه قبل تعداد کمتری تشکیل می‌دهند و برای چاپ مقاله از نویسنده آن مبلغی را دریافت می‌کنند و سپس در اختیار همگان قرار می‌دهند. هدف این ژورنال‌ها در دسترس قرار دادن علم برای همه مردم است لذا هزینه‌های خود را از نویسندگان مقاله دریافت می‌کنند. بسیاری از ژورنال‌های علمی دسترسی محدود این امکان را دارند که می‌توانید در صورت تمایل با پرداخت هزینه مربوط به چاپ مقاله آن را به صورت رایگان در اختیار همگان قرار دهید. در صورتیکه در ژورنال‌های دسترسی آزاد حتما باید هزینه چاپ مقاله (Publication fee) توسط نویسندگان پرداخت شود.

شکل (2-3) نمونه ای از مجلات با دسترسی آزاد در پایگاه اطلاعاتی Science direct

مجلات از لحاظ داوری مقالات به دو دسته کلی مجلات با داوری (Peer Review) و مجلات بدون داوری (Non-Peer Review) تقسیم می‌شوند. مجلات بدون داوری فرآیند داوری خاصی ندارند و در صورتی که مقالات از قواعد مجله پیروی کرده باشند به چاپ می‌رسند. طبیعی است که چنین مجلاتی اعتبار علمی بالایی ندارند. اما مجلات با داوری از اعتبار بالاتری برخوردار هستند. هر مقاله‌ای که به مجله ارسال می‌شود تحت داوری 2 یا 3 داور قرار می‌گیرد. در صورتی که مقاله استانداردهای مشخصی را دارا باشد بعد از مدت نسبتاً طولانی به چاپ می‌رسند.

2-3) انواع مقالات ژورنال

1-2-3) مقالات اصیل
درصورتیکه پژوهش انجام شده از نوآوری کافی برخوردار بوده و نتایج مهم و جدیدی بدست آمده باشد، چگونگی انجام پژوهش و دستاوردهای حاصل از آن در قالب Original Paper چاپ و به اطلاع جامعه علمی رسانده می‌شود. این دسته مقالات، مقاله‌هایی مفصل با شرح جزئیات کافی می‌باشند و دارای ارزش علمی بالایی هستند. مقالات اصیلی که به تازگی چاپ می‌شوند و با توجه به اهمیت موضوع، نوآوری و ارزش علمی آنها به سرعت مورد توجه و استقبال جامعه علمی قرار بگیرند تحت

عنوان مجلات داغ در سایت مجلات مشخص می‌شوند. مقالات اصیل معمولا توسط بیش از یک نویسنده و حداقل در 6 صفحه نوشته می‌شوند.

2-2-3) مقالات مروری
همانطور که از نام این نوع مقالات بر می‌آید، افراد صاحب نظر و با تجربه که به طور مستمر و گسترده بر روی یک مقوله علمی به پژوهش مشغول هستند، با بررسی تعداد زیادی از مقالات مرتبط، ضمن برسی تاریخچه و تشریح پژوهش‌هایی که در طی سال‌های گذشته بر روی آن موضوع انجام شده است، وضعیت فعلی و نیز پژوهش‌های آتی را بیان می‌کنند و مرور می‌کنند و یک Review Paper می‌نویسند. همچنین نویسندگان به ارائه نظرات و دستاوردهای پژوهشی خود پرداخته و افق‌های جدید و پیش رو را ارائه می‌کنند. گاهی اوقات نیز مجله از پژوهشگران برجسته دعوت می‌کند که در یک موضوع بروز پژوهشی، مقاله مروری بنویسند که اصطلاحاً Invited Review گفته می‌شود.

3-2-3) مقالات گزارشی
این نوع مقالات گزارش کوتاهی از یک پژوهش اصیل هستند که حاوی نتایج برجسته‌ای بوده که برای سایر محققین جالب توجه خواهد بود. معمولا مقاله‌های Letter از نظر حداکثر تعداد کلمات بکار رفته در مقاله‌یا حداکثر تعداد صفحات، محدودیت دارند که به نوع مجله بستگی دارد. امکان ارسال Letter به همه مجلات وجود ندارد. Letter to Editor یک حالت خاص است مه می‌تواند در یک صفحه نوشته شود. این نوع نوشته در تکمیل و یا انتقاد از محتویات یک مقاله اصیل و معمولا توسط افراد خبره و متخصص نوشته می‌شود. معمولا این مقالات دو حالت پذیرش (Accept) و یا رد (Reject) داشته و کمتر حالت اصلاح (Revise) به خود می‌گیرند.

3-3)مقالات Short/Rapid/Brief Communication
این دسته از مقالات مشابه Letter هستند و معمولا توسط پژوهشگران برجسته نوشته می‌شوند، اگرچه لزوما اینگونه نیست. گاهی ائقات تحقیق به نتایج جدید اما محدودی دست یافته است که در قالب Short/Brief ارائه و چاپ می‌شود. سرعت داوری و چاپ در این دسته از مقالات بیشتر از بقیه بوده که مزیت عمده آنها به شمار می‌رود. در واقع در این مقالات، نتایج به صورت مختصر و مفید با تکیه بر نوآوری و اهمیت موضوع توضیح داده می‌شود. برخی مجلات برای این دسته از مقالات محدودیت تعداد کلمات و یا تعداد صفحات دارند.

تقسیم بندی که در اینجا مد نظر ما می‌باشد یک تقسیم بندی کاربردی از نقطه نظر سیاست‌های انتخاب مناسب‌ترین مجله برای ارسال یک مقاله است. شایان ذکر است که این نوع تقسیم بندی را صرفآً از جهت آسان بودن مجلات به کار برده‌ایم و تقسیم بندی استانداردی نمی‌باشد.
• دسته‌ی اول : مجلات حرفه‌ای و پیشرو
• دسته دوم: مجلات علمی

1-3-3) مجلات حرفه‌ای و پیشرو
این مجلات فقط به انتشار نتایج پژوهش‌های جدید که جمله‌ای به علم اضافه کرده باشند می‌پردازند و از انتشار هر گونه مقاله دیگر پرهیز می‌کنند. این مجلات معمولا مملو از نتایج یافته‌های پژوهش‌های دانشجویان در دوره‌های دکتری و فوق دکتری، مقالات مروری توسط اساتید برجسته و شناخته شده در سطح جهانی می‌باشند. قابل ذکر است که ضریب تأثیر (Impact Factor) فقط در مورد مجلات این گروه صادق است و ارزش دارد. نکته جالبی که در اینجا وجود دارد این است که خوانندگان این مجلات عمدتاً شامل دانشجویان کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی و سایر پژوهشگران است که در حال انجام پژوهش می‌باشند. به عبارتی دیگر، خوانندگان این گروه از مجلات، همگی پژوهشگر هستند و به قصد انجام مرور منابع و به قصد ارجاع به مقالات آن مجلات در مقالات خودشان، به خواندن این مجلات مبادرت می‌ورزند. این مجلات معمولا در کتابخانه‌های تخصصی دانشگاه‌ها وجود دارد و در قفسه‌های عمومی کمتر به چشم می‌خورند. این مجلات، مجلات بسیار معدود و انگشت شماری می‌باشند. متخصصان و دانشجویان معمولا نمی‌توانند به تعداد بیش از 10 یا 20 عدد از این مجلات را شمارش کنند. همانطور که قبلا هم اشاره شد، در پشت اغلب مجلات حرفه‌ای و پیشرو علم، سازمان‌های بین المللی علمی و شناخته شده قرار دارند. این مجلات گاهی به صورت اختصاصی توسط همان سازمان‌ها منتشر می‌شوند (نظیر مجله Journal of Climate که متعلق به انجمن هواشناسی امریکاست) و گاهی نیز در گروه ناشران برجسته‌ای قرار می‌گیرند و می‌توان آنها را در لیست مجموعه‌هایی نظیر Nature Publishing Group (NPG) و تیلور و فرانسیس (T & F Oxford Journals)، و نیز بخشی از (و نه تمام) ژورنال‌های لیست شده در مجموعه‌هایی نظیر Wiley Interscience و Science direct و Springer پیدا کرد. در پشت بسیاری از این مجلات، نیز دانشگاه‌های معتبری نظیر هاروارد، آکسفورد، کمبریج، و … قرار دارند.

2-3-3) مجلات علمی
این مجلات به انتشار هر نوع مقاله‌ای که از نظر ساختار نگارشی اشکال نداشته باشد و پژوهش آن نیز از لحاظ روش تحقیق بر پایه‌ایی است که یافته‌های آن معتبر (Valid) و قابل اعتماد (Reliable) باشد می‌پردازند. حتی بسیاری از مقالات حاصل از پژوهش‌های دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترای و اساتید برجسته دانشگاهی نیز در زمره این مقالات قرار می‌گیرند. این دسته از مجلات اصولا مجلاتی هستند که احتمال ارجاع به مقالات آنها کمتر است و بنابراین حتی اگر این مجلات در ISI نمایه شده و بعدا در پایگاه Journal Citation Report (JCR) از موسسه اطلاعات علمی (ISI) لیست شده و برای آنهاImpact Factor محاسبه شده باشد، اصولاً ضریب تأثیر برای مقایسه اعتبار این ژورنال‌ها معیار مناسبی نیست. علت این است که این مجلات مملو از مقالات آموزشی، مقالات مروری و سایر مقالاتی هستند که به نوعی به یافته‌های جدید اشاره نمی‌کنند. این مجلات ممکن است ضریب تأثیر پایینی داشته باشند و یا اصلاً در ISI نمایه نشده باشند ولی در عین حال مجلات معتبری باشند. مجلات علمی نیز تقریباً نیمی از آنها دارای پشتوانه دانشگاهی هستند (همانند مجلات علمی پژوهشی داخل ایران) و برخی نیز توسط ناشران حرفه‌ای و تازه متولد شده منتشر می‌شوند.

4-3) جست و جوی مجلات علمی و پژوهشی و ISI
در پایگاه‌های اطلاعاتی زیر شما می‌توانید مجلات علمی و پژوهشی معتبر را پیدا کنید.

1-4-3) سامانه ارزیابی نشریات علمی:
http://journals.msrt.ir/
از مزایای عمده این سایت می‌توان دسترسی به فهرست ناشران، مجله‌های مختلف گروه‌های علمی، ارزیابی نشریات، گزارش‌ها، وضعیت انتشار و دوره انتشار مجلات مختلف اشاره کرد. در این وبسایت می‌توان به مجلات گروه‌های مختلف علمی (دامپزشکی، علوم انسانی، علوم پایه، و….) دسترسی پیدا کرد. با انتخاب مجله مورد نظر می‌توان به مشخصات مجله و مشخصات هیئت تحریریه مجله دسترسی پیدا کرد. همچنین با کلیک بر روی آدرس وبسایت نشریه (در قسمت مشخصات نشریه) می‌توان وارد وبسایت نشریه شده و از یک سری اطلاعات کلی از جمله تماس با نشریه، شماره‌های پیشین مجله، راهنمای نویسندگان در ارسال مقاله به نشریه، مقالات پر بازدید، اولویت‌های پژوهشی مجله و… بهره‌مند گردید.

شکل(3-3) سامانه ارزیابی نشریات علمی

هیأت تحریریه: (Editorial Board)
شامل گروه افرادی متخصص در یک حوزه است که نسبت به سیاست گذاری نشریه درامر نشر از تمامی جهات تصمیم گیری می‌کند. نقش هیات تحریریه در چاپ نشریه و کنترل کیفیت حائز اهمیت است. هیات تحریره متشکل از ناشر سر دبیر و ویراستاران است که با جلسات منظم خود موضوعات ارائه شده برای چاپ در هر شماره را به بحث می‌گذارد و مقالات ارسالی را بررسی و هرکدام که با دامنه موضوعی و اهداف نشریه هم خوانی نداشته باشد به داوری ارسال نمی‌کند. بنابراین تعیین محتوای هر شماره از مسئولیت هیات تحریره است.

صاحب امتیاز (Concessionary, Patentee): کسی که اجازۀ چاپ و نشر روزنامه و نشریه به او داده می‌شود.

سردبیر(Editor-in-Chief): در مجله‌های علمی ـ پژوهشی سردبیر فردی است که تصمیم نهایی درمورد پذیرش یا رد مقالات ارسالی به مجله برعهده اوست. در این‌گونه مجلات، سردبیر براساس نظرات داوران که ازطریق کمک ‌سردبیران جمع‌بندی می‌شود تصمیم‌گیری می‌کند. سردبیر مجموعه وظایفی را در مجله به عهده دارد که از زمان تاسیس مجله (funding) و سیاستگزاری تا مراحل پذیرش (submission) و انتشار مجله (Publish) را شامل می‌شود، این وظایف عبارتند از:
1) مدیریت کامل مقالات
2) مدیریت کامل کاربران
3) اتخاذ کلیه تصمیمات و ابلاغ به نویسندگان (decision making)
4) برگزاری منظم جلسات هیات تحریریه
5) معرفی ارکان مجله (select staff)
6) سیاستگزاری علمی در جهت پیشرفت مجله
7) نوشتن مقالات سردبیری (editorial)

مدیر مسئول: فردی که مسئولیت صحت و سقم مطالب مندرج در مجله یا روزنامه را به عهده دارد. وظایف مدیر مسئول عبارتست از:
1) انجام تشريفات قانوني نشر نشريات
2) تنظيم و پيشنهاد بودجه سالانه
3) تدوين نظامات و دستورالعمل‌هاي داخلي و صورت حساب‌هاي مالي
4) حفظ اموار دارايي نشريه
5) عزل و نصب كارمندان اداري و مالي، مدير داخلي، سردبير و اعضاي هيأت تحريريه
6) اداي ديون و پيگري در يافت مطالبات نشريه
7) انعقاد هرگونه قرار داد موافقتنامه مربوط به امور نشريه با شركت‌هاي، بانك‌ها، ادارات دولتي، نهادهاي انقلابي‌، خبرگزاري‌ها، مؤسسات و اشخاص و نظاير آنها
8) خريد و فروش و اجاره اموال منقول و غير منقول و خدمات مورد احتياج نشريه و همچنين انجام هر گونه معامله و معاوضه در چار چوب مقررات مالي و معاملاتي مصوب.
9) به طوركلي هر نوع اقدام لازم جهت اداره نشريه به جز وظايفي كه در صلاحيت سردبير و هيأت تحريريه است.

طرح رتبه‌بندی نشریات علمی کشور چگونه انجام می‌شود؟
همانطور که در شکل زیر مشاهده می‌کنید، در مقابل نام هر یک از نشریات ستونی به نام رتبه‌بندی سال 1393 وجود دارد که در آن از حروف لاتین (A,B,C) به همراه اعداد (90، 100، 65، 40 و…) استفاده شده است. این اعداد و حروف چگونه به دست آمده‌اند؟
در راستای ارتقای نشریات علمی کشور، تمامی نشریاتی که از کمیسیون نشریات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رتبه و اعتبار علمی کسب کرده‌اند، بر اساس چهار شاخص زیر مرود بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند:
1) انتشار به موقع (تا قبل از پایان فصل) 30 امتیاز
2) نمایه سازی در پایگاه‌های اطلاعات علمی 30 امتیاز
3) دارا بودن سایت و نرم‌افزار استاندارد 25 امتیاز
4) تکمیل اطلاعات در سامانه ارزیابی نشریات علمی 15 امتیاز
نشریات بر اساس مجموع شاخص های فوق الذکر به سه دسته کلی رتبه‌بندی خواهند شد:
گروه یک: نشریاتی که بیش از 80 امتیاز کسب کنند به عنوان گروه (A) و نشریاتی که بیش از 90 امتیاز کسب کنند به عنوان گروه نشریات برتر (A+) محسوب می‌شوند.
گروه دوم: نشریاتی که 65 تا 80 امتیاز کسب کنند به عنوان گروه Bمحسوب می‌شوند.
گروه سوم: نشریاتی که کمتر از 65 امتیاز کسب کنند به عنوان گروهC محسوب می‌شوند.
بعلاوه نشریاتی که در این مرحله بیش از سه شماره تاخیر داشته باشند، رتبه C محسوب شده و پس از دو اخطار، اعتبار علمی آنان لغو خواهد شد.

2-4-3) پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی
http://sid.ir
پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی(شکل 4-3) با هدف ترویج و اشاعه اطلاعات علمی، گسترش و ارتقای خدمات اطلاع رسانی به محققان، سرعت بخشیدن به کاوش‌های علمی و دستیابی آسان محققان به آخرین منابع اطلاعاتی منتشر شده در نشریات و دستاوردهای پژوهشی و نهایتاً افزایش اثربخشی تحقیقات در کشور، راه‌اندازی گردید. همواره این پایگاه سعی نموده است که منابع علمی را با دو ویژگی “جامعیت و روزآمدی” به همراه سرویس‌ها و خدمات ویژه و کارآمد در جهت اشاعه فرهنگ تحقیق و پژوهش به صورت دسترسی آزاد (Open Access) در اختیار محققان و دانش‌پژوهان قرار دهد.

شکل(4-3) پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی

در قسمت بانک و پایگاه استنادی نشریات علمی کشور (شکل 5-3)می توان به موارد زیر دسترسی پیدا کرد:
نمایه سازی مقالات نشریات علمی پژوهشی کشور بر اساس مصوبات کمیسیون‌های وزارت علوم تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و مدیریت حوزه‌های علمیه.
• نمایه سازی مقالات نشریات علمی دانشگاه آزاد اسلامی.
•نمایه سازی مقالات نشریات علمی سازمان‌ها و مراکز علمی ایران.
•ارائه اطلاعات هر نشریه در صفحه مجزا همراه با دسترسی به شماره‌های منتشر شده از سال 1379 به بعد.
•امکان جستجوی اسامی و عبارات کلیدی در میان مقالات، نشریات و نویسندگان.
•امکان مرتب‌سازی نتایج جستجو بر اساس میزان استناد، ارجاع، زمان انتشار و…. .
•معرفی و نمایه نشریات ایرانی نمایه شده در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی(ISI – Scopus) .
•معرفی نویسندگان مقالات پراستناد به تفکیک سال.
•معرفی نویسندگان پرمقاله به تفکیک سال.
•معرفی شاخصه‌های یک نشریه در بازه‌های زمانی مختلف.
•قابلیت پیگیری استنادهای اخذ شده و ارائه شده توسط مقالات علمی.
•ارائه برخط (Online)سرویس گزارش‌های استنادی نشریات علمی پژوهشی (JCR) به تفکیک گروه‌های تخصصی و بر اساس دو شاخص متداول بین‌المللی نظیر شاخص تاثیر (Impact Factor) و شاخص آنی(Immediacy Index) .

شکل(5-3) بانک و پایگاه استنادی نشریات علمی کشور

در قسمت بانک مجامع علمی کشور(فارسی- انگلیسی)(شکل 6-3)، می توان به موارد زیر دسترسی پیدا کرد:
• دسترسی به چکیده و متن کامل مقالات ارائه شده در مجامع علمی معتبر.
• امکان جستجوی مقالات به تفکیک نوع رویداد علمی برگزار شده.
• معرفی مجامع آتی کشور بر اساس ارکان، محورها و زمان‌های کلیدی.
• امکان جستجوی مقالات به تفکیک گروه‌های تخصصی.
• امکان جستجوی اسامی و عبارات کلیدی در میان مقالات، نویسندگان و برگزارکنندگان مجامع معتبر.

شکل(6-3) بانک مجامع علمی کشور(فارسی- انگلیسی)

در قسمت بانک طرح‌ها و پایان‌نامه‌های مورد حمایت سازمان‌ها و مراکز علمی(شکل 7-3)، می‌توان به موارد زیر دسترسی پیدا کنید:
• دسترسی به چکیده طرح‌های خاتمه یافته و در دست اجرای جهاد دانشگاهی.
• دسترسی به چکیده طرح‌های خاتمه یافته سازمان‌ها و مراکز علمی طرف قرارداد.
• معرفی طرح‌ها به تفکیک گروه تخصصی.
• امکان دسترسی به طرح‌های هر نویسنده در صفحه مجزا.
• معرفی اولویت‌های پژوهشی سازمان‌ها و مراکز علمی دولتی و خصوصی.
• دسترسی به پایان نامه‌های مورد حمایت سازمان‌ها و مراکز علمی طرف قرارداد.

شکل(7-3) بانک طرح‌ها و پایان‌نامه‌های مورد حمایت سازمان‌ها و مراکز علمی

در قسمت بانک مراکز علمی- تخصصی ایران(شکل 8-3)، می‌توان به موارد زیر دسترسی پیدا کرد:
• آشنایی و معرفی ارکان، اعضای هیات علمی و دستاوردهای علمی – تخصصی – آموزشی مراکز معتبر علمی شامل (پژوهشگاه‌ها، پژوهشکده‌ها، انجمن‌های علمی، موسسات آموزشی دولتی و آزاد، موسسات پژوهشی، مراکز پژوهشی، گروه‌های پژوهشی، قطب‌های علمی، شرکت‌های دانش بنیان، پارک‌های علم و فناوری و…).
• مستندسازی دستاوردهای علمی سازمان‌ها و مراکز علمی کشور.
• اطلاع‌رسانی محصولات و دستاوردهای علمی – تخصصی مراکز و سازمان‌های طرف قرارداد.
• کمک به تجاری‌سازی دستاوردهای علمی – تخصصی مراکز و سازمان‌های طرف قرارداد.

شکل(8-3) بانک مراکز علمی- تخصصی ایران
شکل (9-3)

در پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی برای دسترسی به مقالات منتشر شده در مجلات داخلی به این صورت عمل می‌شود که ابتدا بروی نشریات فارسی کلیک کرده و در صفحه بعد می‌توان در قسمت “نشریات مصوب علمی و پژوهشی” مجله تخصصی رشته خود را پیدا کرد(شکل 9-3 تا15-3 )

شکل (10-3)

شکل (11-3)

علاوه بر پیدا کردن مجله می‌توانید به اطلاعات دیگری همچون وب سایت مجله، تلفن، فکس و مقاله‌های شماره‌های قبلی مجله دسترسی پیدا کنید.

شکل(12-3)
برای دسترسی به مقالات موجود در دوره‌های مختلف نشریه نیز می‌توان از قسمت فهرست دوره‌های نشریه به صورت زیر عمل کرد(شکل 13-3 تا 15-3):

شکل(13-3)

شکل(14-3)

شکل(15-3)

3-4-3) پایگاه استنادی علوم جهان اسلام http://www.isc.gov.ir
شکل(16-3) پایگاه استنادی علوم جهان اسلام

نظام استنادی علوم کشورهای اسلامی(شکل 16-3)، نخستین نظام رتبه‌بندی استنادی در جمهوری اسلامی ایران است که توسط مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری شیراز تهیه شده است. پس از ISI (پایگاه استنادی علمی) و اسکوپوس (Scopus) در هلند، ISC (پایگاه استنادی علوم جهان اسلام) سومین پایگاه استنادی برای سنجش عملکرد پژوهشی کشورها محسوب می‌شود که ۵٧ کشور در آن مشارکت دارند.
عملکردISC شامل موارد زیر می‌باشد:
۱- گزارش‌های استنادی نشریات فارسی (Persian Journal Citation Report (PJCR
گزارش‌‏‏های استنادی نشريات فارسی به بررسی، ارزيابی و رتبه‌بندی نشريات معتبر می‌پردازد. روش کمی مورد استفاده، مبتنی بر ميزان استفاده نويسندگان و در سطحی بالاتر، نشريات از نشريات و مجموعه مقالات آنها، بنيانگذاری شده است. اين روش يکی از روش‌های متداول در علم سنجی است که موسسات سنجش و اندازه گيری مانند موسسه اطلاعات علمی برای ساليان نسبتا طولانی از آن استفاده می‌کنند.

شکل(17-3) گزارش‌های استنادی نشریات فارسی

شکل (18-3)نشريات علمی مصوب شورای راهبری ISC

در ارتباط با بخش گزارش‌هاي استنادي نشريات، علاوه بر گزينه فهرست نشريات داراي ضريب تاثير مصوب شوراي راهبري ISC، گزينه‌اي نيز در بخش “ابزار” به نام ضريب تاثير نشريه‌هاي پژوهشي و ترويجي وجود دارد که با استفاده از اين گزينه کاربر صرفا نشريه‌هايي را خواهد ديد که در نظام ISCداراي ضريب تاثير مي‌باشند. در اين گزينه نشريات در 4 قسمت معرفي شده‌اند:
• کل نشريات
• نشريات وزارت علوم، تحقيقات و فناوري
• نشريات وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي
• نشريات دانشگاه آزاد اسلامي
نکته حائز اهميت در اين گزينه آن است که مي‌توان از اين گزينه بر حسب سال مورد نظر که نشريه ضريب تاثير پيدا کرده است استفاده کرد. بنابراين، براي مشاهده ضريب تاثير نشريات علمي چه به صورت کلي و چه بر حسب تقسيمات سازماني ياد شده در بالا، سال‌هاي تحت پوشش به سال‌هاي 1380 به بعد مربوط مي‌شود. لذا، به طوري که بيان شد با انتخاب سال و سازمان مورد نظر، به آساني مي‌توان نشريات را با ضريب تاثيري که از بخش گزارش‌هاي استنادي نشريات دريافت کرده است مشاهده نمود.
بخش گزارش‌هاي استنادي نشريات، در حال حاضر به 3 زبان طراحي شده است: زبان‌هاي فارسي، عربي و انگليسي، که صفحات هر 3 زبان از نظر خصيصه‌ها با هم برابر است و آنچه در مورد گزارش‌هاي استنادي نشريات فارسي بيان شد، در مورد زبان‌هاي عربي و انگليسي نيز صادق مي‌باشد. از اين رو، کشورهاي جهان اسلام بر حسب نياز زباني مي‌توانند به شرحي که بيان شد از اين پايگاه منحصر به فرد علم سنجي در ارزيابي نشريات و تعيين ضريب تاثير استفاده کنند.
به خاطر ترويج علم و دسترس پذير ساختن جامعه علمي به منظور استفاده از اين پايگاه، ISC استفاده از گزارش‌هاي استنادي نشريات را براي دانشگاه‌ها و مراکز تحقيقاتي و فناوري کشور، بر حسب IP‌هاي تعريف شده، امک%A