اصول نگارش پروپوزال‌های علمی (کتاب الکترونیک)

اصول نگارش پروپوزال‌های علمی

پروپوزال علمی و استاد راهنما(Supervisor)

فردی با مدرک تحصیلی دکتری تخصصی(PhD) و حداقل مرتبه استادیاری است که به پیشنهاد دانشجو و موافقت کتبی استاد و گروه تخصصی تعیین می‌شود. حکم استاد راهنما از سوی معاونت پژوهشی دانشگاه صورت می‌گیرد. وظایف استاد راهنما داشتن مسئولیت اصلی در هدایت مستقیم دانشجو و نظارت مستمر بر مراحل مختلف تحقیق(از مرحله انتخاب موضوع تا جلسه دفاع) و تائید صحت علمی مطالب مندرج در پایان‌نامه به عهده استاد راهنما است که مشتمل بر موارد زیراست:

• همکاري با دانشجو در تکمیل فرم پروپوزال پایان‌نامه جهت ارائه به شوراي گروه آموزشی مربوطه.
• نظارت بر اعمال اصلاحات مورد درخواست شوراي گروه و تائید آن و ارسال به شوراي پژوهشی دانشکده
• نظارت بر اعمال اصلاحات مورد درخواست شوراي پژوهشی دانشکده و تائید آن.
• اختصاص زمان مناسب براي راهنمایی و حل مشکلات احتمالی دانشجو در حین مراحل اجرایی پایان‌نامه.
• استاد راهنما موظف است در هر مرحله از تحقیق گزارش مکتوب از پیشرفت کار دانشجو را از وي درخواست کند.
• استاد راهنما لازم است با توجه به امکانات پژوهشی موجود، کار تحقیقاتی دانشجو را به نحوي هدایت کند تا در موعد مقرر به اتمام برسد و مشکلات موجود باید به‌موقع به معاونت پژوهشی دانشکده گزارش شود.
• تشکیل جلسه با مشارکت اساتید مشاور و دانشجو به‌منظور بررسی پیشرفت کار پایان‌نامه و نظارت بر تهیه نسخه نهایی پایان‌نامه جهت ارائه در زمان دفاع.
• تائید و بازنگري کیفیت علمی و صحت مطالب پایان‌نامه دانشجو قبل از دفاع.
• هماهنگی با معاونت پژوهشی دانشکده جهت انتخاب داور و تنظیم زمان جلسه دفاع از پایان‌نامه.
• آماده‌سازی دانشجو در جهت انجام جلسه دفاع از پایان‌نامه و شرکت در آن جلسه.

وظیفه استاد راهنما پشتیبانی از دانشجوست. این پشتیبانی می‌تواند سه جنبه را در برگیرد.

انواع پشتیبانی ها توسط استاد راهنما در پروپوزال نویسی :

الف. پشتیبانی فکری

این پشتیبانی در واقع همان کنترل کیفیت است. وظیفه استاد راهنماست که اطمینان حاصل کند که دانشجو در مسیر درستی حرکت می‌کند و پژوهشی که در دست انجام دارد باکیفیت مطلوب پیش رفته و به سرانجام می‌رسد. همچنین استاد راهنما باید این اطمینان را به دانشجو نیز منتقل کند. موفقیت دانشجو، موفقیت استاد راهنماست و شکست دانشجو، شکست وی. این مسئله البته گاه به‌افراط نیز کشیده می‌شود. مواردی را در دوره دکترا دیده‌ام که دانشجو خود احساس می‌کند که آنچه را که باید انجام دهد، انجام داده است و کار وی آماده دفاع است. اما استاد چون نگران شکست احتمالی دانشجو است مانع از دفاع وی می‌شود و مدام خواهان کار بیشتر و بیشتر است. استادانی نیز هستند که خود را چندان در قبال شکست و موفقیت دانشجو مسئول نمی‌دانند و ازاین‌رو کنترل و نظارت کافی بر کار دانشجو اعمال نمی‌کنند.

ب. پشتیبانی احساسی و روحی

انجام پایان‌نامه به‌ویژه در مقطع دکترا فرازوفرود بسیار دارد. دانشجو ممکن است بارها تا مرز انصراف پیش برود. گاه ناامید و سرخورده می‌شود. تحریک و انگیزه دادن به دانشجو و دلگرم کردن وی وظیفه استاد راهنماست. همچنین وظیفه استاد راهنماست که فضایی ایجاد کند که دانشجو در آن فضا احساس کند می‌تواند به‌راحتی پرسشگری کرده و مسائل و دغدغه‌های پژوهشی خود را مطرح کند. اگر دانشجو با نگرانی از واکنش استاد راهنما، به‌جای طرح نواقص کار خویش، آن‌ها را از استادش پنهان کند، این نشان‌دهنده ناموفق بودن استاد در ایجاد چنین فضای روحی و احساسی سالمی است.

ج. پشتیبانی ابزاری

گاه دانشجو برای انجام پژوهش نیازمند ابزار و منابعی است که تهیه و تدارک آن‌ها به عهده دانشگاه است و استاد راهنما موظف است که اطمینان حاصل کند تا آنجا که در توان دانشگاه است این امکانات در اختیار دانشجو قرار می‌گیرد. حتی در مقررات آموزش عالی برای این مورد، تدابیری اندیشیده شده است. به‌عنوان‌مثال اساتید به ازای فعالیت پژوهشی و انتشاراتی خود، صاحب گرانت (یا همان اعتبار مالی پژوهشی) می‌شوند که می‌توانند آن را صرف هزینه شرکت در کنفرانس یا تجهیزات شخصی (مثل رایانه) کنند. اما مطابق مقررات وزارت علوم از گرانت برای پشتیبانی از پژوهش دانشجو نیز می‌توان استفاده کرد.

پروپوزال علمی و استاد مشاور(Advisor)

همکاری کند. شرح وظایف استاد مشاور به‌صورت زیر است:

• استاد استادی که به پیشنهاد استاد راهنما به‌عنوان مشاور انجام تحقیق انتخاب می‌شود. در بسیاری از دانشگاه‌ها داشتن مدرک PhD استاد مشاور الزامی نیست و فرد می‌تواند حتی با مدرک کارشناسی ارشد(با داشتن برخی از شرایط ازجمله سابقه تدریس مناسب و مفید) به‌عنوان استاد مشاور، مشاور بايد آشنا و مسلط به كليه آئین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های آموزشي، رفاهي، فرهنگي، اجتماعي ، پژوهشي و مشاوره باشـد و به وظائف و اختيارات خودآگاه باشد.
• توجه خاص به دانشجويان در بدو ورود به دانشگاه و آشنا نمودن آنان با واحدهاي مختلف دانشگاه و مکان‌های مختلف شهر محل تحصـيل از وظايف استاد مشاور است
• استاد مشاور بايد دانشجو را با مقررات و ضوابط آموزشي، پژوهشي، دانشجويي و انضباطي در مقاطع مربوطه آشنا نمايد
• استاد مشاور بايد براي دانشجويان با رعايت محرمانه بودن اطلاعات مربوط به آنان پرونده‌ای تشكيل دهد كه حاوي اطلاعات ذيل باشد:

الف) پرسشنامه‌ای كه شامل اطلاعات فردي، تحصيلي، خانوادگي، اجتماعي و اقتصادي دانشجو باشد. اين پرسشـنامه (فـرم الـف و ب) در روز ثبت‌نام اوليه توسط دانشجو تکمیل‌شده و به استاد مشاور تحويل داده می‌شود.

ب) فرم وضعيت تحصيلي دانشجو كه شامل خلاصه اطلاعات هر نيمسال تحصيلي وي باشد اين فرم توسط حـوزه معاونـت آموزشـي دانشـكده تكميل می‌گردد.

ج) تصاوير کارنامه‌های پايان هر نيمسال تحصيلي دانشجو كه توسط آموزش دانشكده در اختيار استاد مشاور گذاشته می‌شود.

د) فرم گزارش مربوط به علت مراجعات دانشجو به استاد مشاور و مشاوره‌های انجام‌شده از سوي استاد مشاور

ه)يك نسخه از گزارش ویژگی‌های عاطفي ، فرهنگي و تربيتي دانشجو كه به مركز مشـاوره دانشـگاه ارجـاع داده‌شده اسـت. همـراه بـا نتـايج معاينات، اقدامات درماني، مشاوره‌های انجام‌شده

• استاد مشاور بايد به دانشجو در زمينه شغلي و نحوه ادامه تحصيل و آماده‌سازی وي براي پذيرش مسئوليت شغلي در آينده مشاوره‌های لازم را ارائه نمايد.
• هدايت و برنامه‌ریزی درسي و مشاوره دانشجويان در زمينه روش‌های صحيح مطالعه و ترغيب به حضور در فعالیت‌های فوق‌برنامه علمـي و فرهنگي از وظايف استاد مشاور است.

پروپوزال علمی و استاد داور(Reviewer)

استادی با رتبه PhD که ارزیابی نهایی از پایان‌نامه بر عهده اوست. استاد داور با پیشنهاد استاد راهنما و مشاور و تائید مدیر گروه و معاونت پژوهشی انتخاب می‌شود.

وظایف داور ( قبل از جلسه دفاع )

دریافت نامه رسمی از مدیر محترم تحصیلات تکمیلی مبنی بر انتخاب ایشان به‌عنوان داور.

دریافت پایان‌نامه از دانشجو به همراه فرم شماره 1.

اظهارنظر کتبی در فرم فوق‌الذکر مبنی بر قابل یا غیرقابل‌دفاع بودن پایان‌نامه” حداکثر 2هفته برای دانشجویان کارشناسی ارشد و 3 هفته برای دانشجویان دکترا “.

تکمیل فرم 2 جهت تعیین زمان برگزاری جلسه دفاع.

دریافت نامه رسمی از مدیر تحصیلات تکمیلی جهت برگزاری جلسه دفاع.

تائید استاد داور تحصیلات تکمیلی جهت نسخه نهایی اصلاح‌شده الزامی است.

وظایف داور  در جلسه دفاع

حضور داور در جلسه دفاع الزامی است .

کلیه فرم‌های مربوطه را پس از تکمیل نمودن در جلسه دفاع به ناظر تحصیلات تکمیلی تحویل دهد و
ناظر تحصیلات تکمیلی به دفتر معاونت ارجاع دهد

وظایف داور (پس از جلسه دفاع )

پس از کنترل اصلاحات نهایی انجام‌شده توسط دانشجو ، فرمی را جهت انجام صحافی پایان‌نامه امضا نماید .

استاد مدعو

درصورتی‌که گروه‌های تخصصی با کمبود استادان راهنما و مشاور روبرو شوند می‌توانند از اعضا هیئت‌علمی تمام‌وقت و نیمه‌وقت واحدهای دانشگاهی دیگر نسبت به رفع کمبود اساتید اقدام کنند.

پروپوزال(Proposal)

طراحی تحقیق است که در آن پیشنهاد اصلی پایان‌نامه مطرح می‌شود. با نگارش پروپوزال، چارچوب و افق پایان‌نامه مشخص و تعریف می‌شود. مهمترین بخش‌های یک پروپوزال عبارت‌اند از:

بیان مسئله

مرور ادبیات

نوآوری‌های تحقیق

پایان‌نامه و رساله

نوشته‌ای که در آن به سؤالات موجود در مورد موضوع مطروحه از طریق آزمون عملی، آزمایشگاهی، و تجربی پاسخ داده می‌شود. اصولاً اصطلاح پایان‌نامه نتیجه و گزارش جامعی از فعالیت پژوهشی دانشجویان زیر نظر اساتید برای اخذ رتبه دانشگاهی در سطح کارشناسی ارشد و دکتری است. پایان‌نامه‌های با سطوح علمی بالا معمولاً منجر به تولید مقاله و کتاب می‌شوند.

 

جلسه دفاع(Defense)

جلسه‌ای که پژوهشگر با هماهنگی و تائید استاد راهنما، مشاور و داور و مدیر گروه به دفاع از اعتبار علمی پایان‌نامه خود پرداخته و به سؤالات مطرح‌شده در این زمینه پاسخ می‌دهند

انتخاب موضوع در پروپوزال نویسی

انتخاب موضوع تحقیق و انتخاب عنوان، مهم‌ترین گام در هر پژوهش، و یکی از نشانه‌های تسلط و مهارت نویسنده نسبت به موضوع است. لذا می‌توان از آن به‌عنوان اولین معیار ارزشیابی تحقیقات دانشگاهی یادکرد. اولین وجدی‌ترین مشکل برای شروع انجام یک تحقیق و پایان‌نامه و مقاله انتخاب موضوع است. برای انتخاب موضوع، ویژگی‌هایی را برمی‌شمارند كه مهمترين آن‌ها تازگی و بدیع بودن موضوع است همین امر باعث شده است تا دانشجویان در انتخاب موضوع دچار مشکل شوند و نبود بانک اطلاعاتی جامع در این زمینه نیز مشکل را دوچندان نموده است. شاید یکی از دلایلی که دانشجویان نمی‌توانند به انتخاب موضوع بپردازند عدم اطلاع‌رسانی و آموزش در این زمینه است.

اشتباهات رایج در انتخاب موضوع تحقیق در پروپوزال نویسی

اشتباهات رایج در انتخاب موضوع مقاله و تحقیق عبارت‌اند از:

• تکراری بودن : تکرار مکررات، خود تبدیل به پدیده‌ای تکراری در جامعه علمی ما شده است که لازم است از آن اجتناب شود.
• سطح نامناسب : پرداختن به موضوعات سطح پایین در مقاطع تحصیلات تکمیلی و همچنین پرداختن به موضوعات پیچیده و سنگین در مقاطع تحصیلی پایین، موجب کاهش کیفیت تحقیق خواهد شد.
• کاربردی نبودن : متأسفانه بسیاری از تحقیقاتی که در دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی کشور انجام می‌شود، کاربرد مشخصی در داخل کشور ندارد و فقط عمر گران‌قدر پژوهشگران و منابع مادی کشور را به هدر می‌دهد. شناخت نیازهای روز جامعه و طراحی پروژه‌های تحقیقاتی بر اساس این نیازها، یک «ضرورت انکارناپذیر» است.
• کلی بودن : معمولاً افرادی که تجربه کمتری در امر پژوهش دارند، موضوعی را انتخاب می‌کنند که بسیار گسترده است.موضوع باید به‌گونه‌ای طرح شود که تحقیق بتواند در فرصتی که در اختیار است پاسخ آن را پیدا کند. لذا بهتر است موضوع ساده‌تر و محدودتری برای تحقیق انتخاب شود.

 

عمده‌ترین منابع جهت انتخاب موضوع در پروپوزال نویسی

در ادامه فصل، عمده‌ترین منابعی که یک دانشجو می‌تواند با استفاده از آن‌ها به انتخاب موضوع بپردازد معرفی خواهد شد. مهمترین منابع برای انتخاب موضوع مقاله عبارت‌اند از:

• استفاده از تجارب شخص.
• ارتباط با دانشمندان و اساتید به نام در داخل و خارج از کشور.
• استفاده از کلیدواژه‌های مهم.
• استنتاج از نظریه‌ها و فرضیه‌ها.
• استفاده از کتب تخصصی لاتین.
• مقالات علمی –پژوهشی و ISI.
• اولویت‌های پژوهشی دولت‌ها، دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات خصوصی.
• شرکت در جلسه دفاعیه دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری.
• فیلم‌های مستند و شبکه‌های خبری.
• اولویت‌های پژوهشی انجمن‌های علمی داخلی و خارجی.
• نگاه به محورهای کنفرانس‌ها و همایش‌ها و سمینارها.
• ایده گرفتن، خود یادگیری و فرایند آموزش از طریق اینترنت

استفاده از تجارب شخصی در انتخاب موضوع در پروپوزال نویسی

شما به‌عنوان دانشجو در طول دوران تحصیل با مسائل و مشکلات مختلفی برخورد داشته‌اید که هرکدام آن‌ها می‌تواند موضوعی مناسب برای تحقیق و مقاله باشد. مثلاً افرادی که در حیطه بهداشت و درمان به تحصیل یا کار مشغول هستند از تجربیات و مسائل پیش‌آمده در هنگام کار با مددجویان موضوعات بدیع و تازه‌ای برای تحقیق سراغ دارند که می‌تواند برای انجام مطالعه و تحقیق در نظر گرفته شود. یا دانشجویان جغرافیا در هنگام بازدید از یک منطقه جغرافیایی می‌توانند طرح مسئله کرده و تحقیق خود را شروع کنند. استفاده از سامانه‌های هویت علمی آنلاین (شکل 2-1) نیز در این زمینه مفید هستند.

شکل (2-1) سامانه‌های هویت علمی آنلاین

 

ارتباط با دانشمندان و اساتید به نام در مجامع بین‌المللی

ارتباط با اساتید بنام در داخل و خارج از کشور می‌تواند شما را در انتخاب موضوع جهت نگارش یک مقاله علمی کمک کند. تجربه چندین ساله یک استاد بهترین راهنمایی در این زمینه است. اکثر دانشجویان به علت ندیدن آموزش در این زمینه نمی‌توانند با اساتید و مجامع بین‌المللی ارتباط برقرار کنند. جدول (1-2) برخی از کلیدواژه‌های مهم جهت جستجوی اساتید بنام در رشته تحصیلی موردنظر را نشان می‌دهد که پس از یافتن اشخاص و دانشمندان مشهور می‌توان با این اشخاص، مکاتبات و ارتباطات علمی داشت و از نظرات و تجارب ایشان جهت انتخاب موضوع طرح تحقیقاتی و یا یک مقاله علمی استفاده کرد.

 

جدول (1-2) برخی از کلیدواژه‌های مهم جهت جستجوی اساتید بنام رشته تحصیلی

رشته تحصیلی+Top Author

رشته تحصیلی+ Top Scientist

رشته تحصیلی+ Top alive Scientist

رشته تحصیلی+ Famous Scientist

رشته تحصیلی+ Famous Author

رشته تحصیلی+ Prominent Scientists

رشته تحصیلی+ Prominent Author

 

پس از یافتن نویسندگان و دانشمندان برجسته می‌توان به جستجوی آن‌ها در دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی مربوطه پرداخت و از تألیفات و زمینه تحقیقاتی موردعلاقه آن‌ها مطلع شد و مکاتبات بعدی را جهت انتخاب موضوع مقاله و حتی فراتر از آن نوشتن کتاب، مقاله و… با همکاری ایشان شروع کرد. فرض کنید نویسنده مشهور در رشته جغرافیا، آقای Bill Adams از دپارتمان جغرافیا دانشگاه کمبریج باشد که اطلاع از تألیفات و زمینه‌های تحقیقاتی ایشان در اشکال (2-2 تا 6-2) نشان داده‌شده است.

شکل (2-2) جستجوی عبارت Department of Geography در Google

شکل (3-2) ورود به سایت دپارتمان جغرافیا دانشگاه کمبریج

شکل (4-2) ورود به قسمت اعضا هیئت‌علمی (People) دپارتمان جغرافیا دانشگاه کمبریج

شکل (5-2) اعضا هیئت‌علمی دپارتمان جغرافیا دانشگاه کمبریج

شکل (6-2) صفحه شخصی Bill Adams و تألیفات و زمینه‌های تحقیقاتی وی

 استفاده از معروف‌ترین کلیدواژه‌های هر رشته در انتخاب موضوع در پروپوزال نویسی

کلیدواژه‌ها نیز یکی از منابع مهم در انتخاب موضوع برای نگارش مقالات بشمار می‌آیند. عناوین مقالاتی که در آن از کلیدواژه‌های مهم در زمینه رشته موردنظر و زمینه تحقیقاتی مربوطه استفاده شده است، می‌توانند نظر داوران مقاله را بشدت به سمت خود جلب کنند که درنهایت می‌تواند شانس پذیرفته شدن مقاله را البته به شرطی که سایر ارکان مقاله نیز به‌درستی نوشته‌شده باشند افزایش دهد. به‌عنوان‌مثال با جستجوی کلیدواژه‌های مربوط به جغرافیا موارد زیر شناسایی می‌شوند:

• Climate Change
• Spatial Statistics
• Moran^’s Index(Moran I)
• Drought Modeling
• Natural Hazards
• Remote Sensing
• Geo -Statistics

 

استنتاج از نظریه‌ها و فرضیه‌ها برای انتخاب موضوع در پروپوزال نویسی

در تمامی رشته‌ها ازجمله جغرافیا، نظرات و فرضیه‌های گوناگونی وجود دارد. محقق می‌تواند بامطالعه دقیق آن‌ها و با ابداع فرضیه جدید به یک مطالعه تازه اقدام نماید.

استفاده از کتب تخصصی لاتین برای انتخاب موضوع در پروپوزال نویسی

سراسر کتب لاتین آکنده از مطالب ارزنده‌ای در مورد موضوعات خاص علمی است. بیان تئوری‌ها و نظریات علمی در کتب درسی و مرجع نیز می‌تواند زمینه مناسبی برای یافتن موضوع تحقیق باشد. نکته قابل‌توجه اینکه هرچند وب‌سایت‌های متعددی درزمینهٔ ارائه رایگان کتب تخصصی لاتین وجود دارند، ولی بهترین راه مراجعه به کتابخانه‌های دانشگاه‌های معتبر در سطح کشور و انتخاب کتب تخصصی لاتین موردعلاقه است. چون معمولاً خرید کتاب لاتین برای دانشجو به خاطر گرانی آن مقدور نیست. در ادامه به معرفی چندین سایت کاربردی در زمینه دانلود رایگان کتب لاتین پرداخته می‌شود:

 

الف) سایت کتابخانه Library Genesis

http://gen.lib.rus.ec/

این سایت، لیست بلند بالایی از موضوعات مختلفی چون؛ تکنولوژی، علمی، دارویی، سرگرمی، کتاب‌های داستانی، کمیک و… را روی سایت خود قرار داده است. امکان دانلود و مطالعه در این سایت با یک جستجوی ساده امکان‌پذیر است. صفحه اول سایت بسیار ساده و با سه باکس جستجو طراحی‌شده است. این سایت اطلاعات دارویی و کتاب‌های الکترونیکی در این زمینه بسیار دارد. اشکال (7-2 تا 9-2) نحوه دانلود رایگان از این سایت نشان می‌دهند.

درج نام کتاب یا رشته مورد نظر

 

ب) سایت دانلود رایگان کتاب‌ گوتنبرگ

http://www.gutenberg.org

سایت گوتنبرگ (شکل 10-2) که پروژه علمی بود که سالیان سال است که به کار خود ادامه داده و هر هفته اطلاعات و خدمات خود را بروز می‌کند. این پروژه با 42000 کتاب شروع و اینک با بیش از 100.000 کتاب رایگان دیجیتال با موضوعات مختلف در همه زمینه‌ها ارائه می‌دهد: شما می‌توانید کتاب‌های موردنظر را دانلود، پرینت یا به‌صورت آنلاین آن‌ها را مطالعه کنید.

شکل (10-2) سایت دانلود رایگان کتب گوتنبرگ

 

جدول (2-2): برخی از وب‌سایت‌های مهم در زمینه دانلود کتاب.

http://www.ebooks-space.com

http://www.bibliotastic.com/

http://aspdf.com

http://www.diesel-ebooks.com

http://www.readeasily.com

http://bookboon.com

http://www.planetebook.com

http://ebooks-search-engine.com

http://ebookjunkie.com/

http://www.ufindbook.com

http://bookzz.org/

http://en.bookfi.org/

http://www.libdl.ir/

6-3-2)مقالات علمی پژوهشی و ISI

مجلات علمی و تخصصی در رشته‌های مختلف علمی تماماً به ارائه گزارش تحقیقات انجام‌شده می‌پردازند که خصلت تکرارپذیری تحقیق، خود زمینه را برای انتخاب موضوعاتی برای انجام تحقیق فراهم خواهد نمود. سعی کنید همیشه نگاهی به مقالات چاپ‌شده در مجلات خارجی و داخلی مربوط به رشته خود بیندازید هرچند این نگاه یک نگاه سطحی و مختصر باشد. دانشجویانی که مرتب مقاله‌های علمی – پژوهشی چاپ‌شده رشته خود را دنبال می‌کنند در انتخاب موضوع مشکلی ندارند. بعضی از سایت‌ها می‌توانند شما را در این زمینه یاری کنند. در زیر به چند سایت مهم اشاره می‌شود:

 

 

الف) پایگاه اطلاع‌رسانی «مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی»

http://sid.ir/   

در این پایگاه می‌توانید مقالات علمی – پژوهشی چاپ‌شده داخلی را به‌صورت رایگان و تمام متن دریافت کنید. علاوه بر مقالات علمی و پژوهشی مقالات لاتین، طرح‌های پژوهشی و… نیز قابل‌دسترسی است.

شکل (11-2) پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی

 

ب) مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

http://www.ricest.ac.ir/

در این پایگاه می‌توان به منابع مختلفی ازجمله کتاب‌های الکترونیکی، پایان‌نامه‌های الکترونیکی، مقاله‌های الکترونیکی، نشریات الکترونیکی، به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی دسترسی پیدا کرد.

شکل (12-2) پایگاه مرکز منطقه‌ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری

 

ج) سایت http://sci-hub.bc

یکی از سایت‌های کاربردی جهت دانلود رایگان مقالات ISI است. این سایت هر از چند گاهی آدرس آن تغییر می‌یابد بنابراین برای حل این مشکل آدرس به‌روز شده آن را می‌توانید از طریق جستجوی sci-hub در ویکی‌پدیا به دست بیاورید. معمولاً پسوند آن تغییر می‌کند که در ویکی‌پدیا لینک و پسوند جدید آن جهت استفاده گذاشته می‌شود که می‌توان به‌راحتی آن را یافت و استفاده نمود.

درج DOI، URL، PMID

شکل (13-2) سایت http://sci-hub.bc

در این وب‌سایت می‌توان با دارا بودن یکی از موارد زیر به full text مقاله موردنظر دسترسی پیدا کرد:

• داشتن URL چکیده مقاله
• استفاده از DOI مقاله
• استفاده از (PMID) مخصوص پایگاه PubMed

 

د) پرتال جامع علوم انسانی

www.ensani.ir

 

شکل (14-2) پرتال جامع علوم انسانی

 

پرتال جامع علوم انسانی (شکل 14-2) به‌منظور ایجاد مرکزی برای دسترسی و هم‌افزایی فعالیت‌های علمی و پژوهشی در حوزه علوم انسانی با اهداف ذیل آغاز به کار نموده است:

• ایجاد بانک اطلاعات جامع و روزآمد مقالات، با دسترسی آسان، رویه یکسان و رفع محدودیت‌های شکلی، زمانی و سازمانی موجود.
• معرفی تخصصی پژوهشگران و اساتید در حوزه‌های تخصصی علوم انسانی جهت تقویت حقوق معنوی.
• فراهم نمودن بستری برای جریان سازی و مدیریت محتوای علوم انسانی جهت جلوگیری از تضییع منابع مادی و معنوی جامعه علمی کشور در روندهای تکراری و کلیشه‌ای کنونی.
• ایجاد زمینه مساعد برای بومی‌سازی علوم انسانی در کشور.

وجه تمایز پرتال جامع علوم انسانی با سایر پایگاه داده‌های مشابه، دسته‌بندی موضوعی داده‌های علمی در آن است که در قالب بیش از 3100 موضوع، حوزه‌های مختلف علوم انسانی را شامل می‌شود. مزیت دیگر پرتال جامع علوم انسانی دسترسی آسان و رایگان مخاطبان به منابع پرتال جامع علوم انسانی است.

 

جدول (3-2): برخی از وب‌سایت‌های مهم در زمینه دانلود مقالات خارجی.

وب‌سایت‌های دانلود رایگان مقالات خارجی

http://freepaper.me/

http://booksc.org/

http://sci-hub.org/

http://paperdl.com/

http://gigapaper.ir/

http://elearnica.ir/

http://www.freepaper.us/

http://www.goarticle.ir/

http://freescience.ir/

http://paperhub.ir/

نحوه تشخیص و مطالعه مقالات علمی مرتبط با پژوهش علمی موردنظر شما:

1- عنوان مقاله: در ابتدا با توجه به‌عنوان مقاله، اطمینان حاصل کنید که مقاله مذکور در راستای پژوهش شما است.

2- چکیده: اگر عنوان مقاله مرتبط با موضوع مدنظر شماست، بعد از عنوان به سراغ چکیده مقاله بروید.

3- مقدمه و نتیجه‌گیری: اگر چکیده این مقاله به چیزی که شما روی آن کار می‌کنید ارتباطی دارد، می‌توانید نگاهی اجمالی به مقدمه و نتیجه‌گیری داشته باشید.

4- متن اصلی مقاله: اگر همچنان معتقدید که این مقاله با موضوع مدنظر شما مرتبط است، شروع به خواندن متن مقاله (بحث و نتایج) و یا بخش‌هایی که مرتبط با موضوع شماست نمایید.

5- منابع: بی تفاوت از قسمت منابع و مآخذ مقالات نگذرید. بسیار محتمل است برخی منابع مورداستفاده در مقاله، در راستای پژوهش شما بوده و ارزش خواندن داشته باشند، بنابراین مروری بر فهرست منابع نیز داشته باشید.

 

7-3-2) اولویت‌های پژوهشی دولت‌ها، دانشگاه‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات خصوصی

در بسیاری از موارد وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای مختلف دولتی و خصوصی اقدام به ارائه فهرستی از عناوین پژوهشی موردنیاز خود می‌کنند که با توجه به تخصص خود می‌توان به انتخاب موضوع پرداخت. در دانشگاه‌ها نیز اغلب گروه‌های آموزشی فهرست عناوین مناسب برای تحقیق در آن گروه را تهیه و در اختیار دانشجویان قرار می‌دهند. برای یافتن اولویت‌های پژوهشی سازمان‌ها و ادارات مختلف می‌توان از کلیدواژه‌های زیر برای جستجوی این اولویت‌های پژوهشی در گوگل استفاده کرد:

 

جدول (4-2): برخی کلیدواژه‌های مهم در یافتن اولویت‌های پژوهشی سازمان‌ها و مؤسسات مختلف.

لاتین	فارسی
Research priorities + Organization name	اولویت پژوهشی+ نام سازمان
Research topics+ Organization name	موضوعات پژوهشی+ نام سازمان
Issues for research+ Organization name	مباحث پژوهشی+ نام سازمان
Further research	پيشنهادهايي براي پژوهش‌هاي بيشتر

 

بعلاوه بسیاری از سازمان‌ها و مؤسسات در وب‌سایت‌های خود، قسمتی به نام پژوهشگاه دارند که در آن می‌توان به طرح‌های پژوهشی آن سازمان در سال‌های مختلف و نیز وضعیت انجام آن‌ها (خاتمه یا در حال انجام) دسترسی پیدا کرد. دسترسی به طرح‌های پژوهشی وزارت نیرو در اشکال (15-2 تا 17-2) نشان داده‌شده است.

شکل (15-2)

شکل (16-2)

شکل (17-2)

 

شکل (18-2) اولویت‌های پژوهشی ناسا

شکل (19-2) اولویت‌های پژوهشی سازمان هواشناسی کشور در سال 1394

سامانه جامع اولویت‌های پژوهشی کشور با جمع‌آوری 30000 عنوان اولویت پژوهشی از 500 دستگاه اجرائی کشور در فاصله سال‌های 1392 تا 1395، کامل‌ترین بانک اطلاعاتی متمرکز کشور در حوزه اولویت‌های پژوهشی می‌باشد. در این سامانه هر اولویت پژوهشی یک صفحه مختص به خود داشته و جزئیات هر اولویت پژوهشی بر اساس اطلاعات رسمی مندرج در سایت رسمی دستگاهها و دانشگاه‌ها در سامانه قرار داده‌شده است. این سامانه که توسط یکی از شرکتهای دانش بنیان کشور راه‌اندازی شده است، با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، این قابلیت را برای سایر شرکتهای دانش بنیان کشور نیز فراهم آورده است تا آن‌ها نیز در کنار دستگاههای اجرائی و حاکمیتی، اولویت‌های پژوهشی و طرح‌های پژوهشی خود را در سامانه اطلاع‌رسانی نمایند.

http://olaviatha.ir

 

8-3-2) شرکت در جلسه دفاعیه دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری

یکی از راه‌هایی که دانشجویان می‌توانند به راحتی به دنبال موضوعات جدید در رشته تخصصی خود بگردند، شرکت در جلسه دفاعیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی است. در واقع چنین جلساتی به منزله یک کلاس آموزش محسوب می‌شود که علاوه بر به دست آوردن موضوعات جدید، راه و روش تحقیق نیز آموزش داده می‌شود. در واقع در این جلسات آخرین دستاوردهای علمی در هر رشته در هر دانشگاه به نمایش گذاشته می‌شود. در بعضی از پایگاه‌های لیست تمامی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری آمده است که به بعضی از این پایگاه‌ها اشاره خواهد شد:

 

الف) پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران

http://www.irandoc.ac.ir/

از سال 1387 بر اساس ابلاغیه وزیر علوم، تحقیقات و فناوری وقت (ابلاغیه‌ی شماره‌ء 4389/12238 به تاریخ 20/8/1386) – برای فراهم كردن امكان دسترسی پژوهشگران و علاقه‌مندان به پایان‌نامه‌ها، جلوگیری از تكرار مطالعات انجام‌شده و تكمیل پایگاه اطلاعاتی پایان‌نامه‌های دانشجویی كشور در پژوهشگاه- دانشجویان، موظف هستند یك نسخه از پایان‌نامه دوره‌های كارشناسی ارشد و دكتری خود را به پژوهشگاه ارسال كنند و فارغ‌التحصیل شدن آن‌ها هم منوط به انجام این كار است. در راستای این ابلاغیه‌، شیوه‌نامه ارسال پایان‌نامه‌ به پژوهشگاه تنظیم شد و پایگاه ثبت پیشنهاده (Proposal) و اطلاعات پایان‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تكمیلی طراحی شد. از خروجی این پایگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ايجاد پايگاه‌ اطلاعات‌ پايان‌نامه‌های‌ فارغ‌التحصيلان‌ در سطح‌ ملی.
• ايجاد امكان‌ بهره‌برداری‌ از نتايج‌ تحقيقات‌ و پژوهش‌های‌ پژوهشگران ارشد كشور كه‌ تحت عنوان‌ پايان‌نامه‌ با نظارت ‌اعضا هیئت‌علمی‌ دانشگاه‌ها، انجام می‌شود.
• ايجاد امكان‌ ارزيابی‌ و جمع‌بندی‌ كلی‌ در زمينه‌های‌ موضوعی‌ و تخصصی از كل‌ پايان‌نامه‌های‌ فارغ‌التحصيلان‌.
• جلوگيری از دوباره‌كاری‌ و تكرار موضوعات‌ و عنوان‌های واحد.
• ايجاد سهولت‌ در برنامه‌ريزی‌های‌ ملی‌ در دانشگاه‌ها و اعمال‌ سياست‌ هدايتی‌ درپژوهش‌های‌ پايان‌نامه‌ای.
• ارائه‌ اطلاعات‌ از طريق پايگاه‌های اطلاعاتی.

در پایگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (شکل 20-2) تمامی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری را می‌توانید ببینید. دانشجو می‌توانید با نگاه به پایان‌نامه‌های دفاع شده در رشته موردعلاقه از موضوعات تکراری خودداری کند.